Του Γιώργου Σ. Σκορδίλη
Σε μία κίνηση που υπογραμμίζει τη μεταβλητότητα στις παγκόσμιες ναυλαγορές, η Maersk —η δεύτερη μεγαλύτερη εταιρεία μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων παγκοσμίως— ανακοίνωσε την επιβολή νέων προσαυξήσεων επί των ναύλων (surcharges) για εμπορεύματα με προέλευση τη Νότια Ασία και τη Μέση Ανατολή με προορισμό τις ανατολικές ακτές των ΗΠΑ και του Καναδά. Η εφαρμογή των επιπλέον χρεώσεων ξεκίνησε την 1η Μαΐου και αγγίζει τα 500 δολάρια ανά κοντέινερ.
Ωστόσο, το σημείο που προκαλεί ιδιαίτερη εντύπωση στους κύκλους της ναυτιλιακής αγοράς είναι η ρητή εξαίρεση της Αιγύπτου από το νέο καθεστώς προσαυξήσεων. Πρόκειται για μια απόφαση με εμφανές γεωοικονομικό αποτύπωμα, η οποία αναγνωρίζει —σύμφωνα με αναλυτές— τον ενισχυμένο ρόλο της Αιγύπτου ως αξιόπιστου περιφερειακού logistics hub με σημείο αναφοράς το κανάλι του Σουέζ.
Η νέα προσαύξηση (Peak Season Surcharge - PSS) αφορά εξαγωγές από κομβικές αγορές όπως η Ινδία, το Πακιστάν, το Μπανγκλαντές, τα ΗΑΕ, η Σαουδική Αραβία, καθώς και άλλες χώρες της ευρύτερης περιοχής: Σρι Λάνκα, Νεπάλ, Μαλδίβες, Ομάν, Ιορδανία, Κουβέιτ, Μπαχρέιν, Υεμένη και Ιράκ. Ο κατάλογος αποκαλύπτει μια σαφή στόχευση στον Ινδο-Αραβικό άξονα — γεωγραφικά φορτωμένο με εξαγωγική δραστηριότητα αλλά και επιρρεπής σε κυκλικές ανισορροπίες στη ζήτηση.
Η Maersk αιτιολόγησε την απόφαση με βάση την αυξημένη πίεση που παρατηρείται στους ανατολικούς διαδρόμους προς τις ΗΠΑ κατά τη διάρκεια της τρέχουσας περιόδου αιχμής. Η επανεκκίνηση του αμερικανικού καταναλωτικού μοντέλου σε συνδυασμό με τη συσσωρευμένη παραγωγή στην Ασία δημιούργησαν ένα εκρηκτικό μείγμα στην προσφορά χωρητικότητας.
Η Αίγυπτος: Εξαίρεση με γεωστρατηγικό νόημα
Η απουσία της Αιγύπτου από τη λίστα των χωρών που επιβαρύνονται με την προσαύξηση είναι ενδεικτική. Η στρατηγική της θέση κοντά στο Σουέζ, η αύξηση των επενδύσεων σε λιμενικές υποδομές (όπως αυτές στο Safaga και τη Μπέρενις), καθώς και η αναβάθμιση των τοπικών logistics hubs, καθιστούν την Αίγυπτο πιο ελκυστική και σταθερή ως σημείο διαμετακόμισης και μεταφόρτωσης.
Αναλυτές ερμηνεύουν την επιλογή της Maersk ως ψήφο εμπιστοσύνης προς την Αίγυπτο, η οποία ενισχύει διαρκώς τη θέση της ως ενδιάμεσος κόμβος μεταξύ Ασίας, Μέσης Ανατολής, Αφρικής και Μεσογείου. Η σταθερότητα που προσφέρει η χώρα, σε αντίθεση με το πιο σύνθετο επιχειρησιακό περιβάλλον άλλων περιφερειακών παικτών, φαίνεται να λειτουργεί υπέρ της.
Νέα ευκαιρία για το λιμάνι του Πειραιά
Η κίνηση της Maersk έχει διπλό πρόσημο για την ελληνική ναυτιλιακή και λιμενική κοινότητα.
Από τη μία πλευρά, οι Έλληνες διαχειριστές πλοίων που δραστηριοποιούνται στις μεταφορές από Ινδία και Μέση Ανατολή προς τις ΗΠΑ και τον Καναδά, ιδίως μέσω χρονοναυλώσεων ενδέχεται να επηρεαστούν από μεταβολές στη ροή φορτίων και από πιέσεις στις τιμές — ιδιαίτερα σε περίπτωση που οι πελάτες τους ζητήσουν διαπραγματεύσεις για μοιρασιά του κόστους surcharge. Οι τιμές στις spot αγορές ενδέχεται να υποστούν πίεση, τουλάχιστον βραχυπρόθεσμα.
Από την άλλη πλευρά, για τα ελληνικά λιμάνια —ειδικά για τον Πειραιά— ανοίγει παράθυρο ευκαιρίας. Αν η Αίγυπτος εξελιχθεί σε σταθερό και απαλλαγμένο από έξτρα κόστη κόμβο μεταφόρτωσης (transshipment), τότε ο άξονας Σουέζ–Πειραιάς μπορεί να ενισχυθεί περαιτέρω, λειτουργώντας ως "fast track" για εμπορεύματα από την Ασία προς τη Νότια και Κεντρική Ευρώπη.
Ο Πειραιάς, ως λιμάνι που ήδη χρησιμοποιείται από την Cosco και άλλους διεθνείς operators ως ενδιάμεσος σταθμός, θα μπορούσε να απορροφήσει φορτία που αποφεύγουν το πιο ακριβό routing μέσω Ινδίας ή Κόλπου.
Το ερώτημα παραμένει αν οι ελληνικοί stakeholders —από τον ΟΛΠ μέχρι τις μικρότερες ιδιωτικές εταιρείες logistics— θα αξιοποιήσουν αυτή τη συγκυρία με επενδύσεις σε υποδομές και υπηρεσίες, ώστε να καταστούν κρίσιμος κρίκος σε ένα ανασχεδιασμένο δίκτυο μεταφορών.
Οι τιμές των ναύλων παραμένουν εύθραυστες και επηρεάζονται από ένα εκρηκτικό μείγμα: γεωπολιτικές εντάσεις, εποχικές διακυμάνσεις, στρατηγικές μετατοπίσεις φορτίου και μεταβλητότητα στο κόστος ενέργειας. Μέσα σε αυτό το περιβάλλον, οι κινήσεις κολοσσών όπως η Maersk λειτουργούν ως καταλύτες για ευρύτερες ανακατατάξεις στη ναυλαγορά.
Η εξαίρεση της Αιγύπτου από τα νέα τέλη είναι κάτι περισσότερο από μια τακτική pricing – είναι μήνυμα προς την αγορά για το πού τοποθετούνται οι σταθεροί παίκτες στον αυριανό χάρτη του παγκόσμιου εμπορίου.