Του Κώστα Ράπτη
Η περίπλοκη διπλωματική χορογραφία των τελευταίων ημερών περί το ουκρανικό ζήτημα (που θα μπορούσαμε απλούστερα να περιγράψουμε ως "κολοκυθιά") φέρνει σε χαρακτηριστική αντιπαράθεση τα επίπεδα της πραγματικότητας και της επικοινωνίας. Αλλά δεν θα μπορούσαν να είναι τα πράγματα διαφορετικά, δεδομένης της πλήρους απορρόφησης των ευρωπαϊκών δυνάμεων από την αυτοεικόνα τους.
Στην πρώτη τους κοινή αποστολή στο Κίεβο το σαββατοκύριακο, οι ηγέτες της Βρετανίας, της Γαλλίας και της Γερμανίας απηύθυναν οιονεί τελεσίγραφο προς τη Μόσχα να αποδεχθεί εντός της Δευτέρας κατάπαυση του πυρός διάρκειας 30 ημερών, υπό την απειλή επιβολής νέων κυρώσεων.
Η απάντηση του Βλαντίμιρ Πούτιν ήταν να προτείνει τη διεξαγωγή την Πέμπτη στην Κωνσταντινούπολη άμεσων συνομιλιών ρωσικής και ουκρανικής αντιπροσωπείας, οι οποίες θα ξαναπιάσουν το νήμα από εκεί που είχε κοπεί την άνοιξη του 2022 στις διαπραγματεύσεις που είχαν διεξαχθεί στην τουρκική μεγαλούπολη και είχαν σχεδόν καταλήξει σε συμφωνία.
Η αρχική αντίδραση της ευρωπαϊκής πλευράς (και του Αμερικανού προεδρικού απεσταλμένου για την Ουκρανία Κιθ Κέλογκ) ήταν να απορριφθεί η πρόταση Πούτιν, όσο δεν έχει προηγουμένως συναφθεί η εκεχειρία των 30 ημερών. Όμως παρεμβαλλόμενος δια των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, ο Ντόναλντ Τραμπ προέτρεψε τον Ουκρανό πρόεδρο Βολοντίμιρ Ζελένσκι να ανταποκριθεί.
Μάλιστα σε επόμενη παρέμβασή του ο ένοικος του Λευκού Οίκου εξέφρασε το ενδιαφέρον να μεταβεί και ο ίδιος στην Κωνσταντινούπολη για να διευκολύνει την προσέγγιση των δύο πλευρών. Η Τουρκία, εννοείται, εξέφρασε πλήρη ετοιμότητα να φιλοξενήσει την συνάντηση.
Έκτοτε ο Ζελένσκι βρέθηκε να προκαλεί τον Πούτιν να εμφανισθεί αυτοπροσώπως στην Κωνσταντινούπολη και εν συνεχεία να διαπιστώνει "ύποπτη σιωπή" από ρωσικής πλευράς.
Το Κρεμλίνο απέκρουσε την χρήση "γλώσσας τελεσιγράφων" από τις ευρωπαϊκές δυνάμεις έναντι της Ρωσίας, ενώ εμφανίζεται εν γένει δεκτικό στη διαπραγμάτευση, μην παραλείποντας πάντως να διευκρινίσει ότι αυτή θα πρέπει να λαμβάνει υπόψη τις νέες "εδαφικές πραγματικότητες" (δηλ. τις παραχωρήσεις επικράτειας που θα κληθεί να επισημοποιήσει το Κίεβο).
Σημειώνεται ότι ο Ουκρανός πρόεδρος έχει νομοθετικά απαγορεύσει στον εαυτό του τη διαπραγμάτευση με τη ρωσική πλευρά (εμπόδιο που δείχνει να ξεπέρασε πολύ εύκολα), ενώ ο Πούτιν, από την άλλη, έχει αμφισβητήσει τη νομιμότητα του Ζελένσκι μετά την εκπνοή της θητείας του τελευταίου τον Μάιο του 2024 και θεωρείται πολύ δύσκολο να τον αναγνωρίσει ως συνομιλητή.
Γεγονός παραμένει ότι η κινητικότητα σχετικά με την πιθανή διεξαγωγή της συνάντησης στην Κωνσταντινούπολη έχει "βραχυκυκλώσει" τις ευρωπαϊκές κυρώσεις, οι οποίες προβλεπόταν να ανακοινωθούν άμεσα.
Το ερώτημα είναι ποιος βρίσκεται πραγματικά σε θέση να επιβάλλει όρους στην άλλη πλευρά – και μάλιστα τέτοιους που να αντιστοιχούν σε ηττημένο στο πεδίο των μαχών.
Η οχύρωση πίσω από τη διεκδίκηση της 30ήμερης εκεχειρίας προδίδει μια προσκόλληση σε βραχυπρόθεσμους σχεδιασμούς.
Σε κάθε περίπτωση η Μόσχα αντιμετωπίζει την εν λόγω πρόταση απλώς ως ένα πρόσχημα για την ανασύνταξη της ουκρανικής στρατιωτικής μηχανής και διαμηνύει ότι δεν ενδιαφέρεται παρά για μία διαπραγμάτευση που θα αφορά τις "θεμελιώδεις αιτίες" της κρίσης, ήτοι, κατά την οπτική της, την επέκταση του ΝΑΤΟ προς ανατολάς και τη μετατροπή της Ουκρανίας σε προκεχωρημένο φυλάκιο κατά της Ρωσίας.