Η απόφαση του προέδρου των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ να διατάξει τις αμερικανικές δυνάμεις να επιτεθούν σε τρεις βασικές πυρηνικές εγκαταστάσεις του Ιράν ενδέχεται να έχει βλάψει σοβαρά τις γνωστές πυρηνικές δυνατότητες της Ισλαμικής Δημοκρατίας, ωστόσο, έχει δημιουργήσει και μια νέα, τεράστια πρόκληση στην προσπάθεια να διαπιστωθεί τι έχει απομείνει και πού βρίσκονται τα υπολείμματα, τονίζει σε ρεπορτάζ του το πρακτορείο Bloomberg.
Ο Τραμπ δήλωσε ότι οι σφοδρά οχυρωμένες εγκαταστάσεις "καταστράφηκαν ολοσχερώς" μετά τις επιθέσεις το Σάββατο, όμως ανεξάρτητη ανάλυση δεν έχει επιβεβαιώσει ακόμη αυτόν τον ισχυρισμό. Σύμφωνα με ειδικούς που παρακολουθούν το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν, οι επιθέσεις δεν φαίνεται να προσφέρουν γρήγορη λύση και αντίθετα έχουν περιπλέξει την παρακολούθηση του ουρανίου και τη διασφάλιση ότι το Ιράν δεν θα κατασκευάσει πυρηνικά όπλα.
Οι επιθεωρητές της Διεθνούς Υπηρεσίας Ατομικής Ενέργειας (ΙΑΕΑ), οι οποίοι επιθεωρούσαν περισσότερες από μία εγκαταστάσεις την ημέρα πριν ξεκινήσει η εκστρατεία βομβαρδισμών από το Ισραήλ στις 13 Ιουνίου, παραμένουν στο Ιράν για να εκτιμήσουν την έκταση της ζημιάς. Παρά το γεγονός ότι στρατιωτικές επιθέσεις ενδέχεται να έχουν καταστρέψει τις δηλωμένες εγκαταστάσεις, αυξάνεται η πιθανότητα το Ιράν να μεταφέρει το πυρηνικό του πρόγραμμα υπόγεια, καθιστώντας τη διαδικασία παρακολούθησης ακόμα πιο δύσκολη.
Ο Τραμπ διέταξε τη χρήση βομβαρδιστικών B-2 με βόμβες GBU-57, γνωστές και ως Massive Ordnance Penetrators, για την καταστροφή των υπόγειων εγκαταστάσεων εμπλουτισμού ουρανίου στη Νατάνζ και στη Φορντό. Δορυφορικές εικόνες που διανεμήθηκαν από τη Maxar Technologies και λήφθηκαν στις 22 Ιουνίου, δείχνουν σημαντικούς νέους κρατήρες στο Φορντό, έναν από τους πιο οχυρωμένους πυρηνικούς χώρους του Ιράν. Ωστόσο, μια μεγάλη υποστηρικτική εγκατάσταση, η οποία χρησιμοποιείται για τον έλεγχο του αερισμού των υπόγειων χώρων εμπλουτισμού, παρέμεινε ανέπαφη, ενώ δεν αναφέρθηκαν εκπομπές ακτινοβολίας από την ΙΑΕΑ.
Στη Νατάνζ, νέες εικόνες δείχνουν έναν νέο κρατήρα με διάμετρο περίπου 5,5 μέτρων, ο οποίος εντοπίζεται ακριβώς πάνω από ένα μέρος της υπόγειας εγκατάστασης εμπλουτισμού. Ωστόσο, η εγκατάσταση είναι βαθιά εμβυθισμένη και ενισχυμένη με μια πλάκα σκυροδέματος και χάλυβα 40 μέτρων, γεγονός που εγείρει αμφιβολίες σχετικά με το αν η επίθεση κατόρθωσε να διαπεράσει τον υπόγειο χώρο.
Η ΙΑΕΑ έχει αναφέρει δυσκολίες στην επαλήθευση της τοποθεσίας των αποθεμάτων του Ιράν σε ουράνιο που βρίσκεται κοντά στα επίπεδα εμπλουτισμού που χρειάζονται για την κατασκευή πυρηνικού όπλου. Οι ιρανικές αρχές παραδέχθηκαν ότι σφράγισαν τις εγκαταστάσεις της ΙΑΕΑ και μετέφεραν το υλικό σε άγνωστο μέρος. Αυτή η κίνηση περιπλέκει περαιτέρω την παρακολούθηση των αποθεμάτων ουρανίου του Ιράν, τα οποία περιλαμβάνουν σχεδόν 9.000 κιλά εμπλουτισμένου ουρανίου, εκ των οποίων περίπου 410 κιλά είναι εμπλουτισμένα σε ποσοστό 60% — ποσότητα ικανή να παραγάγει 10 πυρηνικές κεφαλές.
Η Darya Dolzikova, ανώτερη ερευνήτρια στο Royal United Services Institute, ανέφερε ότι οι στρατιωτικές επιθέσεις είναι απίθανο να πείσουν το Ιράν να αυξήσει τη συνεργασία του με την ΙΑΕΑ. Αντιθέτως, προειδοποίησε ότι τέτοιες ενέργειες ενδέχεται να ωθήσουν το Ιράν να μεταφέρει τις πυρηνικές του υποδομές ακόμα πιο βαθιά στο έδαφος, προκειμένου να αποφύγει μελλοντικούς βομβαρδισμούς.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες συμμετείχαν επίσης στην επίθεση κατά του Ιρανικού Κέντρου Πυρηνικής Τεχνολογίας και Έρευνας στην Ισφαχάν, 450 χιλιόμετρα νότια της Τεχεράνης, το οποίο είχε ήδη πληγεί από ισραηλινούς βομβαρδισμούς. Δορυφορικές εικόνες δείχνουν εκτεταμένη νέα ζημιά, ειδικά σε μια ομάδα βιομηχανικών κτηρίων. Η ΙΑΕΑ εξέφρασε ανησυχία για πιθανή ραδιενεργή και χημική μόλυνση στις εγκαταστάσεις.
Οι αμερικανικές και ισραηλινές επιθέσεις έχουν υπονομεύσει την ικανότητα της ΙΑΕΑ να παρακολουθεί το ουράνιο μέσω της περιβαλλοντικής δειγματοληψίας, ένα κρίσιμο εργαλείο για την παρακολούθηση και την αποτροπή ανάπτυξης πυρηνικών όπλων. Ο Robert Kelley, πρώην διευθυντής της ΙΑΕΑ, ανέφερε ότι οι βομβαρδισμοί έχουν διασκορπίσει υλικά σε όλη τη χώρα, κάνοντάς τα αδύνατο να προσδιοριστεί η προέλευσή τους. "Η ΙΑΕΑ δεν θα μπορεί ποτέ ξανά να χρησιμοποιήσει τη δειγματοληψία περιβάλλοντος", δήλωσε, εξαιτίας των άπειρων σωματιδίων του ουρανίου που έχουν διασκορπιστεί στο Ιράν.
Ακόμη και καθώς οι στρατιωτικοί αναλυτές συνεχίζουν να αξιολογούν την επιτυχία της παρέμβασης του Τραμπ, οι αναλυτές για τα πυρηνικά μέτρα ασφαλείας συμφωνούν ότι η δουλειά τους έχει γίνει πολύ πιο δύσκολη. Με τους βομβαρδισμούς των πυρηνικών εγκαταστάσεων του Ιράν, οι ΗΠΑ και το Ισραήλ δεν έχουν μόνο αναστατώσει την καταγραφή των αποθεμάτων πυρηνικού υλικού από την ΙΑΕΑ, αλλά και υποβαθμίσει τα εργαλεία που θα έχουν οι επιθεωρητές για να παρακολουθήσουν τα υλικά.