Του Κώστα Ράπτη
Η Λιβύη είναι μια διχασμένη χώρα – με τον διεθνή παράγοντα να επιχειρεί να συμφιλιώσει τις ανταγωνιστικές κυβερνήσεις της Τρίπολης και της Βεγγάζης. Ωστόσο και οι δύο πλευρές έχουν βρει έδαφος συνεννόησης τουλάχιστον σε ένα πεδίο: το εντατικό "φλερτ” με την Άγκυρα σε βάρος των ελληνικών συμφερόντων. Εξ ού και οι εξελίξεις του τελευταίου 24ώρου δείχνουν να ακυρώνουν τις προσδοκίες της Αθήνας για μελλοντική αποκήρυξη του ευφάνταστου και παράνομου τουρκο-λιβυκού μνημονίου οριοθέτησης θαλάσσιων δικαιοδοσιών.
Όπως έγινε γνωστό το απόγευμα της Τετάρτης, η η Εθνική Εταιρεία Πετρελαίου (NOC) της Λιβύης, εκπροσωπούμενη από τον πρόεδρό της Μασούντ Σουλεμάν, και η τουρκική κρατική εταιρεία πετρελαίου (TPAO), εκπροσωπούμενη από τον γενικό διευθυντή της Αχμέτ Τούρκογλου, υπέγραψαν στην Κωνσταντινούπολη νέο μνημόνιο για τη διεξαγωγή γεωλογικής και γεωφυσικής μελέτης σε τέσσερις περιοχές του θαλάσσιου χώρου μεταξύ της Κρήτης και των λιβυκών ακτών. Οι τουρκο-λιβυκές διεργασίες περιλαμβάνουν επίσης τη διεξαγωγή δισδιάστατης σεισμικής έρευνας (μήκους 10.000 χλμ.) και την επεξεργασία των δεδομένων που προκύπτουν εντός μέγιστης περιόδου εννέα μηνών
Πρόκειται για οιονεί απάντηση της λιβυκής πλευράς "επί του πεδίου” στη διεθνή πρόσκληση προσφορών σχετικά με την αδειοδότηση ερευνών για υδρογονάνθρακες νοτίως της Κρήτης, η οποία δημοσιεύθηκε στην Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης στις 12 Ιουνίου και είχε προκαλέσει διαβήματα τόσο της Τρίπολης όσο και της Βεγγάζης για ό,τι θεωρούν ως παραβίαση των λιβυκών συμφερόντων. Για την ακρίβεια, δηλώθηκε ότι τα προς αδειοδότηση οικόπεδα "βρίσκονται εντός περιοχών θαλάσσιας κυριαρχίας που τελούν υπό διαφορά με το λιβυκό κράτος”, μία διαφορά που μπορεί να προκύπτει μόνο εάν θεωρηθεί ισχύον το τουρκο-λιβυκό μνημόνιο.
Η δημοσίευση του χάρτη των ερευνών που συμφωνήθηκαν στην Κωνσταντινούπολη δείχνει ότι πρόκειται για περιοχές νοτίως της μέσης γραμμής Κρήτης-Λιβύης, μέχρι την οποία εκτείνεται δυνάμει η ελληνική αποκλειστική οικονομική ζώνη, εφόσον ανακηρυχθεί. Με αυτή την έννοια η λιβυκή πρωτοβουλία έχει χαρακτήρα περισσότερο "δοκιμαστικό”, στον βαθμό που αποφεύγει την αναμέτρηση με κολοσσούς, όπως η Chevron, που είναι γνωστό ότι ενδιαφέρεται για τα θαλάσσια οικόπεδα του ελληνικού διαγωνισμού.
Ωστόσο, δεν παύει να αποτελεί επιβεβαίωση της τουρκικής διείσδυσης στα θέματα της λιβυκής θαλάσσιας δικαιοδοσίας.
Ενδεικτικά, στον τουρκικό τύπο γίνεται λόγος για "νέα κίνηση υπέρ της Γαλάζιας Πατρίδας” και "κοινή δράση Τουρκίας και Λιβύης κατά της Ελλάδας”.
Εξ ού και ο "συναγερμός” στο ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών, με διπλωματικές πηγές να τονίζουν ότι "σε κάθε περίπτωση, η Ελλάδα δεν θα δεχθεί καμία παραβίαση των κυριαρχικών της δικαιωμάτων”. Είναι όμως εμφανές ότι η ελληνική πλευρά δεν διαθέτει ερείσματα εντός Λιβύης και προορίζεται απλώς να αντιδρά σε εξελίξεις που δεν δύναται να συνδιαμορφώσει.
Όλα αυτά εκτυλίσσονται στα συμφραζόμενα της επιβάρυνσης των ελληνο-λιβυκών σχέσεων που δημιουργεί η πρόσφατη σημαντική αύξηση των προσφυγικών-μεταναστευτικών ροών στην Κρήτη, η οποία οδήγησε στην εξαγγελία από τον Κυριάκο Μητσοτάκη της ανάπτυξης ελληνικών φρεγατών νοτίως της Κρήτης για την παρεμπόδιση της διακίνησης ανθρώπων.
Σημειώνεται ότι σχεδόν ταυτόχρονα με την τουρκολιβυκή συνάντηση της Κωνσταντινούπολης, Ελλάδα και Λιβύη αντάλλαξαν αιχμές δια των μονίμων αντιπροσώπων τους στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ για το θέμα της οριοθέτησης θαλασσίων ζωνών, έστω και αν εντέλει συνέκλιναν σε διαβεβαιώσεις ότι ο διάλογος αποτελεί τη μόνη οδό.