Του Κώστα Ράπτη
Η πρώτη πράξη παίχτηκε στη σύνθεση των 32 συμμάχων του ΝΑΤΟ. Η δεύτερη, αμέσως μετά, στο επίπεδο των 27 κρατών-μελών της Ε.Ε. – αλλά τα αποτελέσματα υπήρξαν συγκλίνοντα. Τόσο η Ατλαντική Σύνοδος Κορυφής στη Χάγη όσο και το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο στις Βρυξέλλες κατέτειναν στη δημιουργία ενός περισσότερο συνεκτικού (όσο τουλάχιστον το επιτρέπει η ρευστότητα των καιρών) δυτικού στρατοπέδου, τόσο σε ό,τι αφορά τα θέματα ασφάλειας, όσο και στους εμπορικούς πολέμους. Η "αντίσταση" των Ευρωπαίων στον Ντόναλντ Τραμπ αποκαλύπτεται ότι δεν είχε παρά διάρκεια λίγων μηνών.
Για τον ένοικο του Λευκού Οίκου, η μετάβαση στη Γηραιά Ήπειρο έπειτα από τόσες ημέρες ενασχόλησης με τον καυτό ιρανικό φάκελο πρέπει να αποτέλεσε ενός είδους ταξίδι αναψυχής. Και βέβαια η σταθεροποίηση των αγορών, παρά τους φόβους για κατακρήμνισή τους που είχαν προκαλέσει οι εξελίξεις στον Περισκό Κόλπο, έδωσε στον Τραμπ αέρα θριαμβευτή.
Πόσω μάλλον που περίσσευσαν οι εκδηλώσεις κολακείας προς το πρόσωπό του από τους συμμετέχοντες στην Ατλαντική Σύνοδο. Το παράδειγμα έδωσε πρώτος ο υπό διπλή ιδιότητα (ως γ.γ. του ΝΑΤΟ και πρώην πρωθυπουργός της Ολλανδίας) οικοδεσπότης της σύναξης, Μαρκ Ρούτε, του οποίου ιδιωτικό μήνυμα προς τον Τραμπ φρόντισε ο τελευταίος να δημοσιοποιήσει, προτού καταφθάσει στη Χάγη.
"Σας συγχαίρουμε και σας ευχαριστούμε για την αποφασιστική σας δράση στο Ιράν. Είναι πραγματικά εκπληκτικό, είναι κάτι που κανείς άλλος δεν τόλμησε να κάνει. Μας κάνει όλους πιο ασφαλείς", αναφέρει το μήνυμα του Ρούτε, που απεστάλη την παραμονή της συνόδου. Υιοθετώντας ακόμα και το χαρακτηριστικό στυλ γραφής του Τραμπ με κεφαλαία, ο γ.γ. του ΝΑΤΟ ανέφερε σχετικά με το ζητούμενο της αύξησης των αμυντικών δαπανών των συμμάχων στο 5% του ΑΕΠ:
"Θα πετύχετε κάτι που ΚΑΝΕΝΑΣ Αμερικανός πρόεδρος εδώ και δεκαετίες δεν κατάφερε. Η Ευρώπη θα πληρώσει ΤΕΡΑΣΤΙΟ τίμημα, όπως όφειλε. Αυτή θα είναι η δική σας νίκη".
Μπορεί κανείς να θεωρήσει ότι το εν λόγω μήνυμα αποτέλεσε μια τακτική κίνηση τόνωσης του ναρκισσισμού του Τραμπ, ώστε να εξασφαλισθεί η παραγωγική παρουσία του στη Σύνοδο. Παρ’ όλα αυτά, ένα κρίσιμο όριο έχει ξεπερασθεί. Και η συζήτηση περί της "στρατηγικής αυτονομίας" της Ευρώπης αποκαλύπτεται κενή περιεχομένου, όταν Ευρωπαίοι πολιτικοί αποκαλύπτονται δουλοπρεπείς κόλακες του πλέον απρόβλεπτου προέδρου που ανέδειξαν ποτέ οι ΗΠΑ.
Μάλιστα ο Ρούτε δεν φοβήθηκε το δις εξαμαρτείν, επαναλαμβάνοντας τις κολακείες και διά ζώσης.
Μιλώντας σε μέσα ενημέρωσης στη Χάγη, ο Τραμπ συνέκρινε τις εχθροπραξίες μεταξύ Ιράν και Ισραήλ με παιδικό καβγά. "Είχαν αυτοί έναν μεγάλο καβγά, όπως δύο παιδιά σε προαύλιο σχολείου. Ξέρετε, χτυπιούνται σαν τρελά, δεν μπορείς να τα σταματήσεις. Άφησέ τα να τσακωθούν για περίπου δύο-τρία λεπτά, μετά είναι εύκολο να τα σταματήσεις", είπε ο Αμερικανός πρόεδρος. "Και μετά ο μπαμπάς (daddy) πρέπει κάποιες φορές να μιλήσει αυστηρά για να τους κάνει να σταματήσουν", συμπλήρωσε γελώντας ο Ρούτε.
Οι αντιστάσεις Σάντσεθ και Μακρόν
Ματαίως κάποιοι άλλοι Ευρωπαίοι ηγέτες επιχείρησαν να ορθώσουν ανάστημα, λ.χ. ο Γάλλος πρόεδρος, Εμανουέλ Μακρόν, ο οποίος υπενθύμισε το παράδοξο του να επιβάλλονται τιμωρητικοί δασμοί μεταξύ συμμάχων, ή ο Σοσιαλιστής Ισπανός πρωθυπουργός, Πέδρο Σάντσεθ, ο οποίος αντιστάθηκε στην προοπτική αυξήσεως των αμυντικών δαπανών της Ισπανίας στο 5% του ΑΕΠ.
Εντέλει εγκρίθηκε ομόφωνα το κείμενο αποφάσεων, το οποίο προβλέπει ότι εντός δεκαετίας θα αυξηθούν στο 3,5% οι εν τη στενή εννοία αμυντικές δαπάνες, ενώ σε συναφείς ανάγκες ασφαλείας θα κατευθυνθεί επιπλέον 1,5% του ΑΕΠ.
Τελούν βεβαίως όλα αυτά υπό την αίρεση του ότι μία υπογραφή σε ένα κείμενο του ΝΑΤΟ δεν είναι πραγματικά δεσμευτική ως προς τη σύνταξη και εκτέλεση των εθνικών προϋπολογισμών – αλλά η πορεία συμμόρφωσης των συμμάχων δεν θα αξιολογηθεί παρά σε ορίζοντα τετραετίας.
Πρόκειται αναμφιβόλως για ενός είδους "φόρο υποτελείας" της Ευρώπης προς το στρατιωτικο-βιομηχανικό σύμπλεγμα των ΗΠΑ, που κατέχει μερίδιο 43% των παγκόσμιων εξαγωγών οπλισμού και υποδέχεται το 63% των ευρωπαϊκών αμυντικών δαπανών.
Σημειώνεται ότι στα συμφωνηθέντα συμπεριλαμβάνεται και η βοήθεια προς την Ουκρανία, μολονότι στο φετινό κείμενο αποφάσεων η αναφορά στη "ρωσική απειλή" είναι σχετικά υποβαθμισμένη, ενώ η 45λεπτη συνάντηση του Τραμπ με τον Ουκρανό πρόεδρο Βολοντίμιρ Ζελένσκι δεν "παρήγαγε" ειδήσεις.
Ζητούμενο μια "λύση ελβετικού τυριού"
Οι Ευρωπαίοι ηγέτες είχαν βεβαίως την ευκαιρία να... ξεδώσουν στις Βρυξέλλες, υιοθετώντας έναν ακόμη, τον 18ο στη σειρά, γύρο κυρώσεων κατά της Ρωσίας.
Όμως το θέμα που κατεξοχήν τους απασχόλησε ήταν η (ει δυνατόν, ταχεία) επίλυση του εμπορικού πολέμου με τις ΗΠΑ.
"Ξέρω πως η Ευρωπαϊκή Επιτροπή διαπραγματεύεται με μεγάλη προσοχή ως προς αυτό και έχει την πλήρη υποστήριξή μας. Ελπίζω ότι θα φθάσουμε σε μια λύση με τις ΗΠΑ μέχρι τις αρχές Ιουλίου", δήλωσε χαρακτηριστικά ο Γερμανός καγκελάριος Φρίντριχ Μερτς.
Κανείς στις Βρυξέλλες δεν πιστεύει ότι μπορεί να επιτευχθεί ο στόχος των "μηδενικών δασμών". Σύμφωνα με πολλούς Ευρωπαίους διπλωμάτες, στόχος είναι μάλλον να επιτραπεί στον Τραμπ να πετύχει μια νίκη, χωρίς να θυσιαστούν τα ουσιώδη.
Η Ε.Ε. θα μπορούσε να αποδεχθεί έναν γενικό φόρο στις ευρωπαϊκές εισαγωγές, αλλά με μια σειρά από τρύπες, ήτοι εξαιρέσεις για βασικούς τομείς όπως ο χάλυβας, τα αυτοκίνητα, τα φαρμακευτικά προϊόντα και η αεροναυπηγική. Καλείται αυτό "λύση του ελβετικού τυριού".
Ο χρόνος τελειώνει, καθώς πλησιάζει η προθεσμία της 9ης Ιουλίου που έχει θέσει ο Τραμπ. Εάν δεν επιτευχθεί συμφωνία μέχρι την ημερομηνία αυτή, ο Αμερικανός πρόεδρος θα μπορούσε να διπλασιάσει τους δασμούς στα εισαγόμενα ευρωπαϊκά προϊόντα στο 20% ή ακόμα και να τους φτάσει στο 50%, όπως είχε προειδοποιήσει τον Μάιο.
Οι 27 ηγέτες της Ε.Ε. είναι διχασμένοι: Ο Βίκτορ Όρμπαν της Ουγγαρίας δηλώνει ότι έχει στενές σχέσεις με τον Αμερικανό πρόεδρο, όπως και η Ιταλίδα πρωθυπουργός Τζόρτζια Μελόνι. Οι χώρες της βόρειας Ευρώπης είναι πιο διατεθειμένες να αποφύγουν μια κλιμάκωση με κάθε κόστος.
Η Ε.Ε. είχε απειλήσει στις αρχές Μαΐου να επιβάλει δασμούς 95 δισ. ευρώ σε αμερικανικά εισαγόμενα προϊόντα, μεταξύ των οποίων αυτοκίνητα και αεροπλάνα, σε περίπτωση αποτυχίας των εμπορικών διαπραγματεύσεων με την Ουάσινγκτον. Έκτοτε έχει υποχωρήσει.
Οι ΗΠΑ εκμεταλλεύονται επίσης τις διαπραγματεύσεις για να προσπαθήσουν να αποσπάσουν παραχωρήσεις στους ευρωπαϊκούς κανονισμούς, ιδίως αυτούς που αφορούν τον ψηφιακό τομέα, καθώς η Ουάσινγκτον θεωρεί ότι πλήττουν ιδιαίτερα αμερικανικούς κολοσσούς, όπως η Apple, η Google και η Meta.