Του Γιώργου Σ. Σκορδίλη
Αυξανόμενη ανησυχία εκφράζουν ναυτιλιακές και ασφαλιστικές αρχές για το ενδεχόμενο στοχευμένων επιθέσεων σε πλοία που μεταφέρουν ρωσικό πετρέλαιο ή έχουν δραστηριότητα σε λιμάνια της Μαύρης Θάλασσας.
Μετά από σειρά περιστατικών που καταγράφηκαν τους τελευταίους μήνες, παράγοντες της αγοράς δεν αποκλείουν το ενδεχόμενο τα επεισόδια να συνδέονται με επιχειρήσεις χαμηλής έντασης, στο πλαίσιο του πολέμου μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας.
Ειδικότερα, εκφράζονται φόβοι για τοποθέτηση αυτοσχέδιων εκρηκτικών μηχανισμών σε κρίσιμα σημεία των πλοίων, όπως το μηχανοστάσιο ή η τρόπιδα, με στόχο τη μερική ή ολική ακινητοποίησή τους.
Μέχρι στιγμής, έχουν καταγραφεί τουλάχιστον πέντε περιστατικά έκρηξης ή βλάβης σε δεξαμενόπλοια που συνδέονται με τη λεγόμενη "shadow fleet" – τον παράλληλο στόλο πλοίων που διακινεί ρωσικά φορτία εκτός του επίσημου εμπορικού και ασφαλιστικού πλαισίου της ΕΕ.
Ορισμένα από τα πλοία αυτά εμφάνισαν εκρήξεις σε θαλάσσιες περιοχές εκτός πολεμικής ζώνης, ενώ άλλα κατέγραψαν ύποπτες βλάβες αμέσως μετά από αγκυροβολία ή συντήρηση. Το κοινό τους χαρακτηριστικό ήταν η προηγούμενη προσέγγιση σε ρωσικά λιμάνια, ιδίως στο Νοβοροσίσκ και στην Τούαπσε, αλλά και σε αγκυροβόλια πλησίον της Συρίας και της Λιβύης.
Το πιο πρόσφατο περιστατικό αφορά το υπό Ελληνικη σημαία δεξαμενόπλοιο Vilamoura, ιδιοκτησίας του εφοπλιστή Γιώργου Οικονόμου, το οποίο υπέστη έκρηξη στις 20 Ιουνίου, περίπου 80 ναυτικά μίλια ανοικτά της Βεγγάζης.
Το πλοίο, τύπου Aframax, μετέφερε περίπου 1 εκατομμύριο βαρέλια αργού πετρελαίου και βρισκόταν εν πλω με κατεύθυνση δυτικά.
Η έκρηξη σημειώθηκε στον χώρο του μηχανοστασίου και αντιμετωπίστηκε άμεσα από το πλήρωμα χωρίς να αναφερθούν τραυματισμοί ή διαρροή πετρελαίου. Η εισροή υδάτων περιορίστηκε με χρήση των αντλιών, και το πλοίο οδηγήθηκε με τη βοήθεια ρυμουλκού στον Πειραιά.
Η διαχειρίστρια εταιρεία TMS Tankers, με έδρα την Ελλάδα, ενημέρωσε αμέσως τις αρχές, τους ασφαλιστές και τον International Maritime Organization (IMO), ενώ έχει ξεκινήσει εσωτερική τεχνική διερεύνηση για τα αίτια του περιστατικού.
Αν και δεν έχει αποδοθεί ακόμη ευθύνη σε συγκεκριμένο δρώντα, ειδικοί επιθεωρητές εξετάζουν την πιθανότητα να είχε τοποθετηθεί μηχανισμός κατά την προηγούμενη προσέγγιση του πλοίου σε λιμάνι εκτός ΕΕ.
Σύμφωνα με στελέχη του κλάδου, το Vilamoura είχε προηγουμένως καταπλεύσει σε ρωσικό λιμάνι και εκτελούσε δρομολόγιο που δεν εμπίπτει σε ευρωπαϊκές κυρώσεις, αλλά τοποθετεί το πλοίο εντός του ευρύτερου γεωπολιτικού πλαισίου πίεσης γύρω από τις ρωσικές εξαγωγές ενέργειας.
Ο Γιώργος Οικονόμου, επικεφαλής του ομίλου DryShips και της TMS Tankers, δεν έχει προβεί σε δημόσιες δηλώσεις σχετικά με το περιστατικό. Το πλοίο βρίσκεται σε διαδικασία επιθεώρησης και αποκατάστασης ζημιών στον Πειραιά, ενώ έχει ενημερωθεί και το ΝΑΤΟ μέσω των θαλάσσιων μηχανισμών παρακολούθησης εμπορικών απειλών.