Σε μία κίνηση που προκάλεσε έντονες αντιδράσεις ο Ουκρανός πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι προχώρησε στη θέσπιση νόμου, σύμφωνα με τον οποίο οι δύο βασικές αρχές καταπολέμησης της διαφθοράς, το Εθνικό Γραφείο Καταπολέμησης της Διαφθοράς της Ουκρανίας (NABU) και η Ειδική Εισαγγελία Καταπολέμησης της Διαφθοράς (SAPO), υπάγονται στην εξουσία του Γενικού Εισαγγελέα – τον οποίο όμως προβλέπεται πως διορίζει ο πρόεδρος του ουκρανικού κράτους, δηλαδή εν προκειμένω ο ίδιος ο Ζελένσκι, με τη σύμφωνη γνώμη του κοινοβουλίου.
Σε πολλές ουκρανικές πόλεις έγιναν μαζικές διαδηλώσεις – στο Κίεβο κατέβηκαν στους δρόμους μερικές χιλιάδες άνθρωποι, φωνάζοντας πως η απόφαση Ζελένσκι αποτελεί "πισωγύρισμα" στην εποχή του φιλορώσου προέδρου Βίκτορ Γιανούκοβιτς.
Τι αλλάζει με τη νέα νομοθεσία κατά της διαφθοράς;
Βάσει της νέας νομοθεσίας ο Γενικός Εισαγγελέας θα έχει πρόσβαση σε όλες τις υποθέσεις της ΝΑBU και θα μπορεί επιπλέον να δώσει πρόσβαση σε οποιονδήποτε άλλο εισαγγελέα θελήσει. Παράλληλα, έχει τη δυνατότητα μεταξύ άλλων να επηρεάζει τις διαδικασίες, να σταματά έρευνες κατόπιν αιτήματος της υπεράσπισης, ενώ περιορίζεται και η αυτονομία της SAPO.
"Η ανεξαρτησία των δύο αρχών – από κάθε πολιτική επιρροή και πίεση στο πλαίσιο των τρεχουσών και μελλοντικών ερευνών – ουσιαστικά καταρρίπτεται", δήλωσε ο εισαγγελέας της SAPO, Ολεξάντρ Κλιμένκο. "Η NABU και η SAPO δημιουργήθηκαν ως δύο όργανα με αποκλειστικές ερευνητικές αρμοδιότητες, με στόχο την καταπολέμηση της διαφθοράς στα ανώτατα κλιμάκια και αυτό με απόλυτη ανεξαρτησία. Αυτή είναι και προϋπόθεση για την προσέγγιση με την Ευρώπη", τόνισε ο διευθυντής της NABU, Σέμεν Κριβόνος.
Επιλεκτική καταπολέμηση της διαφθοράς;
Μία μόλις ημέρα πριν τη θέσπιση του νέου αμφιλεγόμενου νόμου πραγματοποιήθηκαν έρευνες στα γραφεία των δύο υπηρεσιών. Ερευνητές της NABU και της SAPO θεωρούνται ύποπτοι πως έχουν σχέσεις με τους Ρώσους.
Ορισμένοι βουλευτές πάντως χαιρέτισαν τη νέα νομοθεσία, μεταξύ αυτών και η πρώην πρωθυπουργός Γιούλια Τιμοσένκο. Η τελευταία κατηγορεί μάλιστα τις δύο αρχές πως ερευνούν "επιλεκτικά" περιστατικά διαφθοράς. "Δεν μπορεί να γίνει λόγος για δομές καταπολέμησης της διαφθοράς, αλλά για μία σκιώδη ηγεσία, που ελέγχει όλες τις διαδικασίες". Ο πρόεδρος Ζελένσκι εξήγησε πως οι ουκρανικές αρχές καταπολέμησης της διαφθοράς θα πρέπει να συνεχίσουν να λειτουργούν, "χωρίς όμως να βρίσκονται υπό ρωσική επιρροή".
Η νέα νομοθεσία βέβαια επικρίθηκε από όλες τις πολιτικές παρατάξεις – ακόμα και από τις τάξεις του κυβερνόντος κόμματος υπήρξαν έντονες αντιδράσεις. Η βουλευτής Αναστασίγια Ράντινα, πρόεδρος της κοινοβουλευτικής επιτροπής κατά της διαφθοράς, προειδοποίησε πως η νέα νομοθεσία μπορεί να έχει "καταστροφικές" επιπτώσεις για την Ουκρανία.
Ανησυχία στις Βρυξέλλες
Οι εξελίξεις στην Ουκρανία έχουν προκαλέσει έντονη ανησυχία και στις Βρυξέλλες. Η Επίτροπος Διεύρυνσης της ΕΕ, Μάρτα Κος, χαρακτήρισε τον νέο νόμο ως "ένα σοβαρό βήμα προς τα πίσω". "Ανεξάρτητα όργανα όπως η NABU και η SAPO είναι καθοριστικής σημασίας για την κατεύθυνση της Ουκρανίας προς την ΕΕ. Το κράτος δίκαιου εξακολουθεί να βρίσκεται στο επίκεντρο των ενταξιακών διαπραγματεύσεων με την ΕΕ", έγραψε η Κος στο Χ.
Ως αντίδραση στις διαδηλώσεις ο Ζελένσκι συναντήθηκε χθες με όλους τους επικεφαλής των ουκρανικών αρχών επιβολής του νόμου και καταπολέμησης της διαφθοράς αλλά και με τον Γενικό Εισαγγελέα Ρούσλαν Κραβτσένκο. "Ακούμε τι λέει η κοινή γνώμη. Βλέπουμε τι αναμένουν οι άνθρωποι από τους κρατικούς θεσμούς, προκειμένου να διασφαλιστεί η δικαιοσύνη και η αποτελεσματικότητα κάθε αρχής", ανέφερε ο Ουκρανός πρόεδρος. Ο ίδιος ανακοίνωσε πως μέσα στις επόμενες δύο εβδομάδες θα υπάρξει ένα σχέδιο για την επίλυση της διαμάχης.
Πηγή: Deutsche Welle