Ο Ντόναλντ Τραμπ προσπάθησε και απέτυχε να πετύχει την "Αχίλλειο πτέρνα" της ΕΕ μέσω ενός εμπορικού πολέμου στην πρώτη του θητεία. Αλλά τώρα βρήκε ένα πιο ευάλωτο σημείο: Η τεράστια κρίση ασφαλείας που δημιούργησε αποσύροντας την αμερικανική υποστήριξη προς την Ουκρανία εκθέτει δυνητικά υπαρξιακές ρωγμές στο μπλοκ των 27 χωρών. Λίγα πράγματα θα μπορούσαν να τον ευχαριστήσουν περισσότερο, σχολιάζει το Politico σε σημερινό του δημοσίευμα, αναλύοντας την πρόθεση του Αμερικανού πρόεδρου να "διαλύσει την ΕΕ", για να την ξαναχτίσει, στη συνέχεια, "κατ' εικόνα του".
Ο Τραμπ έχει εκφράσει μια απροκάλυπτη περιφρόνηση για την ΕΕ. Για τον ίδιο, η ΕΕ βρίσκεται μαζί με άλλους διεθνείς θεσμούς, όπως ο Παγκόσμιος Οργανισμός Εμπορίου και ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, τα οποία στη λίστα των "στόχων" του, επειδή "ξεζουμίζουν" την Αμερική.
Ήδη από τις πρώτες εβδομάδες της δεύτερης θητείας του, η κυβέρνησή του έδειξε ότι δεν υπολογίζει αρκετά τις Βρυξέλλες. Το μήνυμα τώρα όμως είναι σαφές: Ο Τραμπ θα παραγκωνίσει την ΕΕ και θα θέσει σε ισχύ το "διαίρει και βασίλευε" με τους ηγέτες της κάθε χώρας, κάτι που δεν κατάφερε να κάνει κατά την πρώτη του θητεία στο Οβάλ Γραφείο, όταν η Ευρώπη ενώθηκε κατά των δασμών του.
Σήμερα, οι διαιρέσεις για τον πόλεμο στην Ουκρανία θέτουν υπαρξιακά ερωτήματα για την ενότητα του μπλοκ. Η αντιευρωπαϊκή ώθηση της κυβέρνησης Τραμπ ευθυγραμμίζεται με τη μακροχρόνια εχθρότητα του Κρεμλίνου προς την ΕΕ και προκαλεί κρίση στα θεσμικά όργανα των Βρυξελλών. Η ΕΕ ως Ένωση αγωνίζεται να αποδείξει ότι πρέπει να συγκαταλέγεται στους παγκόσμιους παίκτες, καθώς ηγέτες, όπως ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν και ο πρωθυπουργός της Βρετανίας, Κιρ Στάρμερ, βγαίνουν στην πρώτη γραμμή της ευρωπαϊκής απάντησης στον Τραμπ.
Νέα ισορροπία, νέα πραγματικότητα
Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, στο οποίο οι 27 ηγέτες υποτίθεται ότι λαμβάνουν μεγάλες αποφάσεις εξωτερικής πολιτικής με συναίνεση, φαίνεται πολύ διχασμένο και ανεπαρκώς ευέλικτο για να ανταποκριθεί στην κλίμακα της καταιγίδας που φέρνει ο Τραμπ για την Ουκρανία, σημειώνουν οι συντάκτες του άρθρου.
Ευρωπαίοι διπλωμάτες βλέπουν μικρές πιθανότητες για σημαντικές αποφάσεις στη Σύνοδο των 27, κυρίως λόγω της αντίθεσης της Ουγγαρίας.
Έτσι Στάρμερ και Μακρόν καλούνται να εργαστούν σε ad hoc διπλωματικά σχήματα, προσκαλώντας χώρες όπως η Τουρκία και ο Καναδάς, αγνοώντας επιδεικτικά τους φιλορώσους ηγέτες της ΕΕ.
Η κρίση "μετακινεί το κέντρο βάρους της Ευρώπης στις πρωτεύουσες", δήλωσε ο Mujtaba Rahman, διευθύνων σύμβουλος για την Ευρώπη στο Eurasia Group, ένα think tank. "Ο ρόλος των θεσμών σε αυτό το πλαίσιο είναι σημαντικός αλλά όχι κρίσιμος για την αποστολή".
"Αυτή είναι η νέα ισορροπία και η νέα πραγματικότητα" στην οποία οι κορυφαίοι αξιωματούχοι της ΕΕ, η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν και ο Αντόνιο Κόστα, "πρέπει να προσαρμοστούν", πρόσθεσε.
Ένας διπλωμάτης της ΕΕ εξέφρασε την πεποίθηση ότι το μπλοκ θα καταφέρει να αντέξει τον τυφώνα Τραμπ, έστω και την τελευταία στιγμή. "Η ΕΕ κρατιέται με νύχια και με δόντια, αλλά, κάθε φορά, μας κάνει πιο δυνατούς", είπαν.
Ο Τραμπ ταράζει το μπλοκ όχι μόνο με τη νέα προσέγγιση στο Κρεμλίνο και τον σεισμό στη δυτική συμμαχία, αλλά και με το να παρεμβαίνει άμεσα στην εθνική πολιτική και να υποστηρίζει την άνοδο των ακροδεξιών κομμάτων.
Οι πιο απαισιόδοξοι της Ευρώπης υποστηρίζουν ότι η κυβέρνηση Τραμπ είναι αποφασισμένη να προωθήσει λαϊκιστικές εθνικιστικές δυνάμεις στην Ευρώπη για να βοηθήσει στην καταστροφή της ΕΕ και να την επαναφέρει σε μια πολύ πιο χαλαρή συνομοσπονδία χωρών, οι οποίες θα είναι περισσότερο υπόχρεες στις Ηνωμένες Πολιτείες - ή, ίσως, στη Ρωσία.
"Αυτό που έκανε [ο αντιπρόεδρος των ΗΠΑ] Βανς στο Μόναχο ... δείχνει την επιθυμία να καταστραφεί η προοδευτική Ευρωπαϊκή Ένωση για να δημιουργηθεί μια νέα [Ένωση] που θα είναι σύμμαχος των Ηνωμένων Πολιτειών και θα είναι μια Ευρώπη εθνών με συντηρητική τάση", δήλωσε ο Tanguy Struye de Swielande, καθηγητής διεθνών σχέσεων στο UCLouvain και ειδικός στις σχέσεις ΕΕ-ΗΠΑ.
Ο Τραμπ "χτυπά" εκεί που βλέπει αδυναμία
Τα πυρά Τραμπ κατά της ΕΕ δεν είναι κάτι καινούργιο: εδώ και καιρό δηλώνει ενοχλημένος από το εμπορικό πλεόνασμα στην εμπορική σχέση ΕΕ-ΗΠΑ, ενώ η Ευρώπη βασίζεται στην Αμερική για στρατιωτική προστασία. Ως γνωστόν, έχει εκνευριστεί για τον αριθμό των πολυτελών γερμανικών αυτοκινήτων στην Πέμπτη Λεωφόρο της Νέας Υόρκης.
Όμως κλήθηκε να έχει επαφές με κορυφαίους αξιωματούχους της ΕΕ. Και κατά τη διάρκεια των διατλαντικών διαφωνιών, συμπάθησε κάποιους. Ο Μαργαρίτης Σχοινάς, ο οποίος ήταν τότε επικεφαλής εκπρόσωπος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής κατά τη διάρκεια της πρώτης θητείας του Τραμπ, θυμάται ότι οι διατλαντικές σχέσεις ήταν τεταμένες, αλλά λειτουργικές και ενίοτε διασκεδαστικές στον εμπορικό πόλεμο της πρώτης θητείας.
"Υπήρχε πάντα ένα μικρό σόου", δήλωσε ο κ. Σχοινάς. "Αλλά το γεγονός είναι ότι του άρεσε ο Γιούνκερ. Του άρεσε [ο τότε πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Ντόναλντ] Τουσκ".
Αυτή τη φορά, ωστόσο, ο Τραμπ δεν φαίνεται να έχει καμία διάθεση να συνομιλήσει με αξιωματούχους της ΕΕ. Από όλους τους ηγέτες της ΕΕ, μόνο η πρωθυπουργός της Ιταλίας Τζόρτζια Μελόνι και ο Βίκτορ Όρμπαν της Ουγγαρίας εξασφάλισαν επίσημη πρόσκληση για την ορκωμοσία του προέδρου του, όπως και άλλοι ακροδεξιοί Ευρωπαίοι πολιτικοί που κατέκλυσαν το Καπιτώλιο για την εκδήλωση.
Ενώ η φον ντερ Λάιεν συναντήθηκε με τον Βανς - ο οποίος έχει επανειλημμένα προκαλέσει την ευρωπαϊκή οργή - στο Μόναχο, ούτε αυτή ούτε ο Κόστα έχουν πετύχει προσωπική συνάντηση με τον Τραμπ μετά την ορκωμοσία του.
Όταν ο Εκτελεστικός αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Μάρος Σέφτσοβιτς πήγε στην Ουάσινγκτον τον Ιανουάριο, όχι μόνο επέστρεψε με άδεια χέρια, αλλά έμαθε μια εβδομάδα μετά την επιστροφή του ότι τα πράγματα κινδύνευαν να γίνουν ακόμη χειρότερα από την αρχική απειλή αμοιβαίων δασμών.
Το Politico αναλύει μια σειρά άλλων περιστατικών μεταξύ Ευρωπαίων αξιωματούχων και μελών της κυβέρνησης Τραμπ, καταλήγοντας σε ένα "μοντέλο": Όταν η κυβέρνηση Τραμπ βλέπει μια πιθανή αδυναμία, για παράδειγμα στην προθυμία της ΕΕ να εφαρμόσει πλήρως τους δικούς της νόμους ενάντια στα αμερικανικά συμφέροντα, τότε οι ΗΠΑ αποφασίζουν να αψηφήσουν αυτούς τους νόμους.
"Αυτό που μπορούμε να δούμε με τον Βανς, και μέρος της Big Tech ... είναι ότι υπάρχει μια ιδεολογική ατζέντα και εδώ είναι επίσης όπου μπορούμε να δούμε μια επιθυμία να αποδυναμωθεί η Ευρωπαϊκή Ένωση ως δυνητική δύναμη", πρόσθεσε ο Struye de Swielande από το UCLouvain.
Εξαίρεση σε αυτόν τον κανόνα: ο Ούγγρος Επίτροπος, Olivér Várhelyi -η χώρα του οποίου είναι πολύ πιο στενά συνδεδεμένη με το στρατόπεδο Τραμπ-Πούτιν- ο οποίος συναντήθηκε με αρκετά υψηλόβαθμα μέλη της κυβέρνησης Τραμπ κατά τη διάρκεια ενός ταξιδιού στην Ουάσινγκτον στα τέλη Φεβρουαρίου.
Όσο για την επικεφαλής της ευρωπαϊκής διπλωματίας, Κάγια Κάλλας, δεν είχε καν την ευκαιρία να συναντηθεί με τον Αμερικανό ομόλογό της. Η πρώην πρωθυπουργός της Εσθονίας και "γεράκι" της Ρωσίας, επρόκειτο να συναντηθεί με τον Ρούμπιο στα τέλη του περασμένου μήνα. Η Κάλλας έφτασε κανονικά στην Ουάσινγκτον, για να μάθει ότι ο Ρούμπιο δεν θα μπορούσε να τη δει λόγω "προβλημάτων στο πρόγραμμα".
"Αυτή είναι η ωμή πραγματικότητα αυτής της διατλαντικής ρήξης", δήλωσε ο Rahman. "Φυσικά υπάρχει ένας ρόλος για τους θεσμούς, αλλά δεν θα είναι ο ίδιος όπως ήταν".
Ερωτηθείς σχετικά με τον κίνδυνο παραγκωνισμού από τον Τραμπ, εκπρόσωπος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής τόνισε ότι πραγματοποιούνται συναντήσεις μεταξύ ανώτερων αξιωματούχων της ΕΕ και των Αμερικανών ομολόγων τους.
Σε αυτή τη νέα εποχή της πολιτικής της εξουσίας, όσοι αξιωματούχοι της ΕΕ έχουν τον έλεγχο του προϋπολογισμού και των πολιτικών της Ένωσης θα τα πάνε πολύ καλύτερα από άλλους των οποίων ο ρόλος είναι λιγότερο ξεκάθαρος. Η φον ντερ Λάιεν, είναι πιθανό να τραβήξει την προσοχή του Τραμπ, είτε του αρέσει είτε όχι.
Όταν ξεκινήσει τον εμπορικό του πόλεμο, οι ισχυροί στις Βρυξέλλες είναι αυτοί που θα επιβάλλουν δασμούς στο αμερικανικό μπέρμπον, τα τζιν και τις μοτοσικλέτες. Και η Επιτροπή μπορεί να χτυπήσει τους αμερικανικούς τεχνολογικούς κολοσσούς με πρόστιμα πολλών δισεκατομμυρίων δολαρίων για τον ανταγωνισμό.
Αξιωματούχοι της ΕΕ όπως ο Αντόνιο Κόστα ή η Κάγια Κάλλας θα πρέπει να παλέψουν και να δείξουν τη δική τους επιρροή.
Μια ηλιαχτίδα "ελπίδας" για την ΕΕ είναι ότι τόσο ο Τραμπ όσο και η Ρωσία νοιάζονται αρκετά για το μπλοκ ώστε να επενδύσουν στη δυσφήμισή του. Αυτό, από μόνο του, υποδηλώνει ότι η ΕΕ αξίζει να παλέψει για τον εαυτό της.