Αμερικανοί και Ρώσοι αξιωματούχοι κάθονται, εκ νέου σήμερα, στο τραπέζι των συνομιλιών, στο Ριάντ της Σαουδικής Αραβίας, με στόχο την επίτευξη προόδου στις προσπάθειες που καταβάλλονται για κατάπαυση του πυρός στην Ουκρανία, με την Ουάσινγκτον να προσβλέπει επίσης και σε μία ξεχωριστή συμφωνία εκεχειρίας στη Μαύρη Θάλασσα.
Η σημερινή συνάντηση πραγματοποιείται στο πλαίσιο του διπλωματικού "πυρετού" γύρω από το Ουκρανικό.
Εν τω μεταξύ, σύμφωνα με τη βρετανική εφημερίδα "Guardian", η Μόσχα ενδιαφέρεται να αποκαταστήσει την Πρωτοβουλία για τα Σιτηρά στη Μαύρη Θάλασσα, η οποία επέτρεπε στην Ουκρανία να εξάγει σιτηρά από τα λιμάνια της χωρίς να δέχεται επίθεση.
Εάν η συμφωνία αναβιώσει, η Ρωσία θα μπορούσε να εξάγει αγροτικά προϊόντα και λιπάσματα μέσω της Μαύρης Θάλασσας, λαμβάνοντας έτσι "ανακούφιση" από τις κυρώσεις που επιβλήθηκαν από τις δυτικές χώρες.
Η Ρωσία αποχώρησε από τη συμφωνία σιτηρών της Μαύρης Θάλασσας με τη μεσολάβηση της Τουρκίας τον Ιούλιο του 2023, κατηγορώντας τη Δύση ότι δεν τήρησε τις δεσμεύσεις της για χαλάρωση των κυρώσεων στις εξαγωγές γεωργικών προϊόντων και λιπασμάτων της Ρωσίας.
Αυτό σήμαινε ότι η Μόσχα σταμάτησε να παρέχει ασφαλή διέλευση σε φορτηγά πλοία που πραγματοποιούσαν δρομολόγια από και προς την Ουκρανία και οι εξαγωγές σιτηρών της χώρας στη συνέχεια μειώθηκαν.
Ιδού τι βρίσκεται στο τραπέζι των σημερινών συνομιλιών:
Τερματισμός επιθέσεων στις ενεργειακές υποδομές
Ο Αμερικανός πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ και ο Ρώσος ομόλογός του Βλαντίμιρ Πούτιν συμφώνησαν, την περασμένη εβδομάδα, σε μια παύση 30 ημερών στις επιθέσεις σε ρωσικές και ουκρανικές ενεργειακές εγκαταστάσεις, σύμφωνα με τον Λευκό Οίκο.
Εντούτοις, η συμφωνία τους ετέθη γρήγορα υπό αμφισβήτηση, με τη Μόσχα να καταγγέλλει ότι η Ουκρανία έπληξε μια αποθήκη πετρελαίου στη νότια Ρωσία, ενώ το Κίεβο ανακοίνωσε ότι η Ρωσία έπληξε νοσοκομεία και οικίες.
Όπως ανέφερε ο Ζελένσκι, το Κίεβο θα καταρτίσει κατάλογο εγκαταστάσεων που θα μπορούσαν να υπόκεινται στην κατάπαυση του πυρός. Αυτή η λίστα θα μπορούσε να περιλαμβάνει όχι μόνο ενεργειακές εγκαταστάσεις, αλλά και σιδηροδρομικές και λιμενικές υποδομές, όπως είπε.
Πυρηνικοί σταθμοί ηλεκτροπαραγωγής
Σύμφωνα με την Ουάσινγκτον, ο Τραμπ είχε προτείνει, στη διάρκεια τηλεφωνικής επικοινωνίας με τον Ουκρανό πρόεδρο Βολοντίμιρ Ζελέκνσκι, ότι οι ΗΠΑ θα μπορούσαν να βοηθήσουν στη διαχείριση, και ενδεχομένως να κατέχουν, τους πυρηνικούς σταθμούς και τις ενεργειακές υποδομές της Ουκρανίας.
Ο Ζελένσκι ανέφερε ότι ο ίδιος και ο Τραμπ συζήτησαν για τις εγκαταστάσεις της Ζαπορίζια στην Ουκρανία, που είναι το μεγαλύτερο πυρηνικό εργοστάσιο της Ευρώπης και το οποίο βρίσκεται υπό ρωσική κατοχή. Η Ρωσία και η Ουκρανία έχουν "ανταλλάξει" κατηγορίες για τον κίνδυνο πρόκλησης ατυχήματος στο εργοστάσιο, με τις ενέργειές τους.
Ο Ζελένσκι σημείωσε ότι το Κίεβο θα είναι έτοιμο να συζητήσει την εμπλοκή των ΗΠΑ στον εκσυγχρονισμό του εργοστασίου, εάν επιστραφεί στην Ουκρανία.
Η Ουκρανία θα επωφελούνταν μακροπρόθεσμα από την ανάκτηση του ελέγχου της εγκατάστασης, η οποία παρήγαγε το 20% της συνολικής παραγωγής ηλεκτρικής της ενέργειας πριν από τον πόλεμο.
Μαύρη Θάλασσα
Σύμφωνα με το Κρεμλίνο, ο Βλαντίμιρ Πούτιν "απάντησε εποικοδομητικά" σε πρωτοβουλία του Τραμπ για την προστασία της ναυτιλίας στη Μαύρη Θάλασσα και συμφώνησαν να ξεκινήσουν διαπραγματεύσεις για αυτό.
Η Τουρκία και τα Ηνωμένα Έθνη βοήθησαν στη μεσολάβηση της λεγόμενης Πρωτοβουλίας για τα Σιτηρά της Μαύρης Θάλασσας, μια συμφωνία που επιτεύχθηκε τον Ιούλιο του 2022 και επέτρεπε την ασφαλή εξαγωγή σχεδόν 33 εκατομμυρίων τόνων ουκρανικού σιτηρού στη Μαύρη Θάλασσα παρά τον πόλεμο.
Η Ρωσία αποχώρησε από τη συμφωνία μετά από έναν χρόνο, διαμαρτυρόμενη ότι οι δικές της εξαγωγές τροφίμων και λιπασμάτων αντιμετώπιζαν σοβαρά εμπόδια.
Ανταλλαγές κρατουμένων
Η Ρωσία και η Ουκρανία αντάλλαξαν 175 αιχμαλώτους πολέμου η καθεμία και η Ρωσία παρέδωσε επιπλέον 22 βαριά τραυματισμένους Ουκρανούς αιχμαλώτους.
Ο Ζελένσκι περιέγραψε την ανταλλαγή ως μια από τις μεγαλύτερες του είδους της και είπε ότι οι 22 Ουκρανοί ήταν "βαριά τραυματισμένοι πολεμιστές και εκείνοι τους οποίους η Ρωσία καταδίωξε για κατασκευασμένα εγκλήματα".
Ένταξη στο ΝΑΤΟ
Ο Ρώσος πρόεδρος έχει δηλώσει ότι θέλει η Ουκρανία να εγκαταλείψει επισήμως τις φιλοδοξίες της για ένταξη στο ΝΑΤΟ.
Η Ουκρανία τονίζει ότι η ένταξη στο ΝΑΤΟ θα ήταν η καλύτερη μορφή εγγύησης ασφάλειας που μπορεί να λάβει ως μέρος μιας ειρηνευτικής συμφωνίας.
Τον περασμένο μήνα, ο Τζον Κόουλ, αναπληρωτής απεσταλμένος του Τραμπ στην Ουκρανία, είπε ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν απέκλεισαν την ενδεχόμενη ένταξη της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ - ή μια επιστροφή στα προ του 2014 σύνορά της μέσω διαπραγματεύσεων - δήλωση που είναι σε σύσγκρουση με σχόλια που είχε κάνει μια ημέρα νωρίτερα ο υπουργός Άμυνας των ΗΠΑ Πιτ Χέγκσεθ.
Ο Χέγκσεθ είχε σημειώσει, συγκεκριμένα, ότι η επιστροφή στα σύνορα της Ουκρανίας πριν από το 2014 δεν ήταν ρεαλιστική και ότι οι ΗΠΑ δεν έβλεπαν την ένταξη του Κίεβου στο ΝΑΤΟ ως μέρος της λύσης του πολέμου, προκαλώντας ανησυχία ότι οι ΗΠΑ είχαν κάνει παραχωρήσεις, ακόμα και πριν την έναρξη των συνομιλιών.
Ο Τραμπ έχει εκφράσει την εκτίμηση ότι η Ρωσία δεν θα "επιτρέψει" την ένταξη της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ.
Η μεταπολεμική ασφάλεια της Ουκρανίας
Καθώς η ένταξη στο ΝΑΤΟ δεν αποτελεί άμεση προοπτική, η Ουκρανία αναζητά άλλου είδους εγγυήσεις σχετικά με τη μακροπρόθεσμη ασφάλειά της.
Το Κίεβο και οι υποστηρικτές του στην Ευρώπη συμφωνούν ότι το "κλειδί" για την ασφάλεια της Ουκρανίας είναι ένας ισχυρός ουκρανικός στρατός. Η Μόσχα από την άλλη διαμηνύει ότι όρος για μια ειρηνευτική συμφωνία είναι η μείωση του στρατού της Ουκρανίας.
Δυτικές κυρώσεις, εκλογές
Ο Πούτιν έχει δηλώσει ότι επιθυμεί την χαλάρωση των κυρώσεων της Δύσης στη Ρωσία και τη διεξαγωγή προεδρικών εκλογών στην Ουκρανία.
Το Κίεβο δεν έχει πραγματοποιήσει εκλογές από το 2019 λόγω του στρατιωτικού νόμου εν καιρώ πολέμου και Ουκρανοί αξιωματούχοι υποστηρίζουν ότι η διεξαγωγή εκλογών κατά τη διάρκεια του πολέμου θα ήταν αδύνατη στην πράξη.
Ουκρανοί αξιωματούχοι σημειώνουν ότι είναι ένα κυρίαρχο έθνος και δεν είναι στη θέση της Μόσχας να υπαγορεύει πότε θα διεξαγάγουν τις εκλογές τους.
Εν τω μεταξύ, όπως έχουν αναφέρει πηγές στο Reuters, η κυβέρνηση του Τραμπ μελετά τρόπους χαλάρωσης των κυρώσεων εάν η Μόσχα συμφωνήσει να τερματίσει τον πόλεμο. Ωστόσο, αυτόν τον μήνα ο Τραμπ έθεσε επίσης την προοπτική επιβολής τραπεζικών περιορισμών και δασμών μεγάλης κλίμακας στη Ρωσία μέχρι να επιτευχθεί ειρήνη.
Εδάφη που βρίσκονται υπό την κατοχή της Ρωσίας
Η Ρωσία θέλει να ελέγξει το σύνολο των τεσσάρων περιοχών της ανατολικής Ουκρανίας που ισχυρίστηκε ότι της ανήκουν, συν τη χερσόνησο της Κριμαίας την οποία κατέλαβε και προσάρτησε το 2014.
Σύμφωνα με τη ρωσική εφημερίδα Kommersant, επικαλούμενη ανώνυμες πηγές, η Μόσχα θέλει οι ΗΠΑ να αναγνωρίσουν επίσημα τις τέσσερις περιοχές - Λουχάνσκ, Ντόνετσκ, Ζαπορίζια και Χερσώνα - ως μέρος της Ρωσίας μαζί με την Κριμαία.
Η Ουκρανία έχει ξεκαθαρίσει ότι δεν θα αναγνωρίσει ποτέ τη ρωσική κυριαρχία στο ουκρανικό έδαφος.
Φυσικοί πόροι της Ουκρανίας
Το Κίεβο και η Ουάσινγκτον συζητούν μια συμφωνία, βάσει της οποίας οι ΗΠΑ θα λάβουν οικονομικό όφελος από την ανάπτυξη των ουκρανικών φυσικών πόρων, ιδιαίτερα σπάνιων γαιών.
Οι προσπάθειες για τη σφράγιση της συμφωνίας "σκόνταψαν" μετά απότην επεισοδιακή συνάντηση στον Λευκό Οίκο μεταξύ του Τραμπ και του Ζελένσκι στα τέλη του περασμένου μήνα. Ο Τραμπ δήλωσε προσφάτως ότι η συμφωνία για τις σπάνιες γαίες θα υπογραφεί πολύ σύντομα.