Η 83η σύνοδος της Επιτροπής Προστασίας του Θαλάσσιου Περιβάλλοντος (MEPC 83) που θα πραγματοποιηθεί στο Λονδίνο αυτή την εβδομάδα αναμένεται να σηματοδοτήσει μια ιστορική στιγμή για τη ναυτιλία και το κλίμα, καθώς τα κράτη μέλη του Διεθνούς Ναυτιλιακού Οργανισμού (ΙΜΟ) θα εξετάσουν την πρώτη παγκόσμια τιμολόγηση του άνθρακα στη διεθνή ναυτιλία.
Αυτή η ενδεχόμενη εισφορά στις εκπομπές άνθρακα θα μπορούσε να αποτελέσει το πρώτο μεγάλο βήμα για την εφαρμογή ενός φόρου άνθρακα σε έναν τομέα που παραδοσιακά θεωρείται δύσκολος να ρυθμιστεί περιβαλλοντικά.
Ωστόσο, παρά τις διεθνείς προσπάθειες για συμφωνία, η διαδικασία είναι γεμάτη προκλήσεις, με ισχυρές αντιστάσεις από μερικά από τα μεγαλύτερα έθνη, μεταξύ αυτών και οι Ηνωμένες Πολιτείες.
Οι ΗΠΑ είναι μεταξύ των χωρών που έχουν εκφράσει την αντίθεσή τους στην καθολική εφαρμογή του φόρου άνθρακα στον τομέα της ναυτιλίας. Η αντίσταση αυτή αντικατοπτρίζει την ανησυχία για τις επιπτώσεις που μπορεί να έχει ένας τέτοιος φόρος στην ανταγωνιστικότητα του αμερικανικού ναυτιλιακού κλάδου, ο οποίος παραμένει κεντρικός για το παγκόσμιο εμπόριο.
Η άρνηση της Ουάσινγκτον δείχνει την προτίμηση για άλλες προσεγγίσεις που θα διασφαλίσουν ότι η διεθνής ναυτιλία θα συνεχίσει να παραμένει οικονομικά βιώσιμη, χωρίς να προκαλέσει απότομες αυξήσεις κόστους για τις αναπτυσσόμενες χώρες ή για την παγκόσμια οικονομία.
Η διαφωνία για την τιμή του άνθρακα και τον τρόπο εφαρμογής του προτεινόμενου μέτρου αναμένεται να είναι ένα από τα κεντρικά σημεία της συζήτησης. Το προτεινόμενο σχέδιο καλύπτει την ανάγκη για οικονομική ενίσχυση της μετάβασης σε καθαρά καύσιμα, αλλά οι αντιρρήσεις για την αποτελεσματικότητα του ενδέχεται να εμποδίσουν την επίτευξη ενός παγκόσμιου συμφωνηθέντος πλαισίου.
Αντιφάσεις και κίνδυνοι για την ανταγωνιστικότητα από την τιμή του άνθρακα
Η τιμή του άνθρακα παραμένει το κεντρικό σημείο διαφωνίας, με τις προτεινόμενες τιμές να κυμαίνονται από 18,75 έως 150 δολάρια ανά τόνο εκπεμπόμενου CO2. Η Παγκόσμια Τράπεζα εκτιμά ότι μια μέση εισφορά ύψους 100 δολαρίων ανά τόνο θα μπορούσε να αποφέρει περίπου 60 δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως.
Αν και αυτός ο φόρος αναμένεται να προσφέρει σημαντική οικονομική ενίσχυση για τη στήριξη της μετάβασης στη "πράσινη" ναυτιλία, η αντίσταση από τις αναπτυσσόμενες χώρες και τη βιομηχανία εστιάζει στις ανησυχίες για την αύξηση των τιμών των βασικών αγαθών, κάτι που ενδέχεται να επιδεινώσει την επισιτιστική ανασφάλεια σε περιοχές του κόσμου που ήδη παλεύουν με τέτοιες κρίσεις.
Η μελέτη της UNCTAD, που ανατέθηκε από τον ΙΜΟ, υποστηρίζει ότι μια σωστά σχεδιασμένη εισφορά 150 έως 300 δολαρίων ανά τόνο θα μπορούσε να ελαχιστοποιήσει τις οικονομικές επιπτώσεις της απαλλαγής από τις ανθρακούχες εκπομπές και να ενισχύσει την παγκόσμια οικονομική ισότητα.
Ωστόσο, η ανησυχία παραμένει ότι χωρίς επαρκή υποστήριξη για τις αναπτυσσόμενες χώρες και τις μικρότερες οικονομίες, η μετάβαση σε μια καθαρή ναυτιλία θα μπορούσε να οδηγήσει σε ανεπιθύμητες συνέπειες.
Η μετάβαση στη ναυτιλία μηδενικών εκπομπών, όπως η χρήση αμμωνίας και άλλων καθαρών καυσίμων, απαιτεί σημαντικές επενδύσεις σε υποδομές και τεχνολογία. Η ανεπάρκεια αυτών των επενδύσεων, η οποία συνδέεται με την ακριβή φύση των νέων τεχνολογιών, μπορεί να οδηγήσει σε αυξήσεις κόστους για τις ναυτιλιακές εταιρείες και να αναδείξει τις διαρθρωτικές ανισότητες στον τομέα της ναυτιλίας.
Ειδικότερα για τις αναπτυσσόμενες χώρες, ο φόβος είναι ότι η απαλλαγή από τις εκπομπές άνθρακα θα επιβαρύνει τα οικονομικά τους, δημιουργώντας προβλήματα στην οικονομία και την κοινωνική τους ευημερία.
Η πρόταση για την παγκόσμια τιμολόγηση του άνθρακα στη ναυτιλία αποτελεί μια τολμηρή κίνηση προς τη βιωσιμότητα, αλλά η πορεία της εξαρτάται από τη δυνατότητα να βρεθούν συμβιβασμοί που θα εξασφαλίσουν την οικονομική βιωσιμότητα του κλάδου, ενώ παράλληλα θα προωθήσουν τις παγκόσμιες κλιματικές φιλοδοξίες.
Η αντίσταση των ΗΠΑ και άλλων μεγάλων ναυτιλιακών δυνάμεων υπογραμμίζει την ένταση μεταξύ της ανάγκης για περιβαλλοντική δράση και των οικονομικών συμφερόντων, γεγονός που καθιστά την επίτευξη μιας παγκόσμιας συμφωνίας δύσκολη, αλλά όχι αδύνατη.
Γιώργος Σ. Σκορδίλης