Του Γιώργου Σ. Σκορδίλη
Σε μια κίνηση που προκαλεί έντονες αντιδράσεις, οι Ηνωμένες Πολιτείες ανακοίνωσαν την αποχώρησή τους από τις διεθνείς συνομιλίες για την επιβολή τέλους άνθρακα στη ναυτιλία, προειδοποιώντας παράλληλα με αντίμετρα σε περίπτωση που επιβληθούν σχετικές χρεώσεις στα αμερικανικά πλοία.
Η απόφαση γνωστοποιήθηκε μέσω επίσημης επιστολής που διέρρευσε στο Bloomberg και επιβεβαιώνεται από διπλωματικές πηγές δύο άλλων χωρών.
Το μήνυμα των ΗΠΑ είναι σαφές: καμία οικονομική επιβάρυνση στα πλοία τους λόγω εκπομπών άνθρακα ή τύπου καυσίμου. Επιπλέον, καλούν και άλλες χώρες να αναθεωρήσουν τη στήριξή τους σε τέτοια μέτρα.
Οι συζητήσεις εξελίσσονται αυτή την εβδομάδα στα γραφεία του Διεθνούς Ναυτιλιακού Οργανισμού (ΙΜΟ) στο Λονδίνο, με στόχο τη θέσπιση ενός μηχανισμού οικονομικής επιβάρυνσης για τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου, σε μια βιομηχανία που ευθύνεται για περίπου 3% των παγκόσμιων εκπομπών CO₂.
Η Επιτροπή Προστασίας Θαλάσσιου Περιβάλλοντος (MEPC) του ΙΜΟ, η οποία λαμβάνει τις σχετικές αποφάσεις, λειτουργεί με ομοφωνία – αν και υπάρχει πρόβλεψη και για ψηφοφορία, στην οποία η ψήφος των ΗΠΑ δεν έχει ιδιαίτερη βαρύτητα.
Ωστόσο, η διπλωματική επιρροή τους είναι σημαντική και η στάση της Ουάσινγκτον ενδέχεται να επηρεάσει και άλλες χώρες.
Η πρόταση για επιβολή τέλους άνθρακα στη ναυτιλία έχει προκαλέσει διχασμό μεταξύ των κρατών.
Πάνω από 60 χώρες, συμπεριλαμβανομένων των κρατών-μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, του Ηνωμένου Βασιλείου, της Ιαπωνίας, της Νιγηρίας και της Κένυας, υποστηρίζουν την επιβολή ενός τέτοιου τέλους. Νέοι υποστηρικτές περιλαμβάνουν το Μεξικό, τη Νέα Ζηλανδία, τη Σενεγάλη και την Τουρκία.
Αντίθετα, χώρες όπως η Κίνα, η Βραζιλία, η Ινδονησία, η Σαουδική Αραβία και η Νότια Αφρική εκφράζουν την αντίθεσή τους, υποστηρίζοντας ότι ένα τέτοιο τέλος θα επηρεάσει αρνητικά τις αναπτυσσόμενες χώρες και θα αυξήσει το κόστος των θαλάσσιων μεταφορών.
Η επιστολή των ΗΠΑ ξεκαθαρίζει ότι η κυβέρνηση εξετάζει αντίμετρα, σε περίπτωση που τα τέλη προχωρήσουν. Με άλλα λόγια, αν κάποιοι θέλουν να φορολογήσουν τα αμερικανικά πλοία, τότε η Ουάσινγκτον θα φροντίσει να "αποζημιώσει τον αμερικανικό λαό" για οποιαδήποτε οικονομική απώλεια.
Το ειρωνικό της υπόθεσης; Ο αμερικανικός εμπορικός στόλος δεν είναι ιδιαίτερα μεγάλος. Όμως, στο πλαίσιο του ΙΜΟ, δεν έχουν σημασία μόνο τα κράτη-ιδιοκτήτες αλλά και οι σημαίες νηολόγησης – εκεί όπου καταγράφονται τα πλοία.
Και εδώ τα πράγματα περιπλέκονται, καθώς χώρες-σημαίες όπως η Λιβερία και ο Παναμάς υποστηρίζουν την επιβολή τέλους άνθρακα, γεγονός που μπορεί να επηρεάσει την εφαρμογή των μέτρων.
Το 2023, ο ΙΜΟ υιοθέτησε ένα φιλόδοξο σχέδιο: μηδενισμός καθαρών εκπομπών από τη ναυτιλία έως τα μέσα του αιώνα. Και μέσα σε αυτό το σχέδιο, η τιμολόγηση του άνθρακα θεωρείται κεντρικός μηχανισμός.
Όπως δήλωσε ο Γενικός Γραμματέας του ΙΜΟ, Αρσένιο Ντομίνγκες, "δουλεύουμε πάνω σε μια πρόταση συμβιβασμού" και το μόνο σίγουρο είναι πως θα υπάρξει τιμή στις εκπομπές.
Το ερώτημα πλέον δεν είναι αν θα υπάρξει τέλος στις εκπομπές, αλλά ποιος θα πληρώσει τον λογαριασμό και με τι αντίκτυπο στις γεωπολιτικές ισορροπίες.
Η ναυτιλία βρίσκεται στο σταυροδρόμι του μέλλοντος: ή θα ακολουθήσει τον δρόμο της πράσινης μετάβασης ή θα μείνει εγκλωβισμένη σε έναν κόσμο που αλλάζει χωρίς αυτήν.