Του Κώστα Ράπτη
Ο Τομ Μπάρακ είναι ο πρεσβευτής των ΗΠΑ στην Τουρκία. Εδώ και λίγες ημέρες είναι επίσης ο ειδικός απεσταλμένος του Ντόναλντ Τραμπ για τη Συρία. Οι σημαντικές αποφάσεις για το μέλλον της χώρας που άλλοτε κυβερνούσε ο Μπασάρ αλ Άσαντ περνούν πλέον από την Άγκυρα – και ο Λευκός Οίκος μοιάζει συμφιλιωμένος με την ιδέα.
"Μαζί με την Τουρκία, τις χώρες του Κόλπου και την Ευρώπη στεκόμαστε στο πλάι του συριακού λαού – αυτή τη φορά όχι με στρατεύματα και διαλέξεις ή φανταστικά σύνορα”, διακήρυξε την Κυριακή ο Μπάρακ μέσω του Χ.
Η ανάρτησή του έμοιαζε με μανιφέστο αποκήρυξης των προηγούμενων πολιτικών της Δύσης για την περιοχή, αρχής γενομένης από τις γαλλο-βρετανικές συμφωνίες Sykes-Picot του 1916 που διένειμαν τις αραβικές επαρχίες της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, για "αυτοκρατορικό κέρδος και όχι για την ειρήνη”, όπως ανέφερε. "Αυτό το λάθος κόστισε γενιές. Δεν θα το ξανακάνουμε”, τόνισε ο Μπάρακ, υπογραμμίζοντας: "Η εποχή της δυτικής παρέμβασης έχει τελειώσει”.
Πρόσθεσε δε ότι το μέλλον της Συρίας θα έρθει με περιφερειακές λύσεις και συνεργασίες, μέσα από μια διπλωματία "βασισμένη στον σεβασμό”. Αν η "τραγωδία της Συρίας γεννήθηκε από τη διαίρεση”, τότε και "η αναγέννησή της πρέπει να έρθει μέσα από την αξιοπρέπεια, την ενότητα και την επένδυση στον λαό της”.
Όλα αυτά τα υψιπετή απηχούν τις απόψεις τις οποίες εξέφρασε ο Ντόναλντ Τραμπ στην πρόσφατη ομιλία του στο Ριάντ, όπου αποκήρυξε την κληρονομιά των νεοσυντηρητικών και των "φιλελεύθερων επεμβατιστών” στη Μέση Ανατολή. Κυρίως όμως συμπίπτουν με την έντονη κινητικότητα σε πολλά επίπεδα σχετικά με το μέλλον της Συρίας.
Η επίσκεψη στο Ριάντ έδωσε στον Αμερικανό πρόεδρο την ευκαιρία να συναντηθεί με τον νέο ισχυρό άνδρα της Δαμασκού Άχμεντ αλ-Σάραα (πρώην Τζολάνι) και να ανακοινώσει αιφνιδιαστικά την ανατολή των αμερικανικών οικονομικών κυρώσεων προς τη Συρία – κίνηση την οποία αντέγραψε με τη σειρά της και η Ε.Ε. την Τρίτη.
Το Σάββατο ήταν η σειρά του Σύρου προέδρου να επισκεφθεί απροειδοποίητα την Κωνσταντινούπολη, όπου έγινε δεκτός από τον Τούρκο ηγέτη Ταγίπ Ερντογάν, αλλά και από τον Μπάρακ.
"Επαίνεσα τον πρόεδρο αλ-Σάραα για τα ουσιαστικά βήματα που έκανε ως προς την εφαρμογή των στόχων του προέδρου Τραμπ σχετικά με τους ξένους τρομοκράτες μαχητές, τα μέτρα κατά του ISIS, τις σχέσεις με το Ισραήλ και τα στρατόπεδα και τα κέντρα κράτησης στη βορειοανατολική Συρία” ανέφερε ο Αμερικανός πρεσβευτής.
Η συνάντηση ήταν "ιστορική, καθώς άφησε το ζήτημα των κυρώσεων, όπως έχει υποδείξει ο πρόεδρος Τραμπ, πολύ πίσω μας και είχε ως αποτέλεσμα την κοινή δέσμευση και των δύο χωρών μας να προχωρήσουν γρήγορα με επενδύσεις, ανάπτυξη και παγκόσμια προβολή μιας νέας, φιλόξενης Συρίας χωρίς κυρώσεις”, κατέληξε.
Στην συνάντηση, πάλι, με τον Ερντογάν, όπου συμμετείχαν επίσης ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών Χακάν Φιντάν, ο υπουργός Άμυνας Γιασάρ Γκιουλέρ, ο αρχηγός των μυστικών υπηρεσιών Ιμπραήμ Καλίν, καθώς και ο Σύρος Υπουργός Εξωτερικών Ασάαντ αλ-Σιμπάνι, ο Τούρκος πρόεδρος δήλωσε στον Σύρο ομόλογό του ότι η συνεργασία των δύο χωρών θα αναπτυχθεί σε όλους τους τομείς.
Ωστόσο, η αισιοδοξία που συνόδευε τις συναντήσεις της Κωνσταντινούπολης το σαββατοκύριακο δεν συνάδει με τις πολύ πιο σκοτεινές εκτιμήσεις που διατύπωσε πρόσφατα ο επικεφαλής της αμερικανικής διπλωματίας Μάρκο Ρούμπιο.
"Είναι ειλικρινής εκτίμησή μας ότι η μεταβατική κυβέρνηση [της Συρίας], δεδομένων των προκλήσεων που αντιμετωπίζει, βρίσκεται ίσως εβδομάδες, ούτε καν μήνες, μακριά από μια πιθανή κατάρρευση και έναν επικών διαστάσεων εμφύλιο πόλεμο πλήρους κλίμακας, ουσιαστικά τη διάλυση της χώρας”.
Στο ίδιο μήκος κύματος, παραδόξως, κινείται και ο Ρώσος υπουργός Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ, ο οποίος δήλωσε ότι "η κατάσταση στη Μέση Ανατολή είναι ιδιαίτερα ανησυχητική, ειδικά στη Συρία, όπου ομάδες ριζοσπαστικών μαχητών διαπράττουν πραγματικές πράξεις εθνοκάθαρσης και μαζικές εκτελέσεις για εθνοτικούς και θρησκευτικούς λόγους”.
Αμφότεροι, προφανώς, έχουν κατά νου τα πογκρόμ εναντίον της αλαουιτικής και πιο πρόσφατα και της δρουζικής κοινότητας της Συρίας, τα οποία απειλείται να οδηγήσουν σε οιονεί "βαλκανοποίηση” τη χώρα.
Όμως η δραματική περιγραφή του Ρούμπιο περισσότερο στοχεύει στην δικαιολόγηση της άρσης των κυρώσεων και της διατήρησης στενής συνεργασίας με τη νέα συριακή ηγεσία, μολονότι όπως παραδέχεται "δεν θα περνούσε τα τεστ του FBI”.
Ο δε Λαβρόφ ασφαλώς έχει κατά νου και την πρόσφατη επίθεση, με φερόμενους ως δράστες Ουζμπέκους μαχητές, εναντίον της ρωσικής βάσης του Χμέιμιμ, όπου φιλοξενούνται και άμαχοι πρόσφυγες από την επαρχία της Λατάκιας.
Είναι ένα ερώτημα εάν οι αρχές της Δαμασκού απλώς αδυνατούν να ελέγξουν την κατάσταση ή ενδεχομένως υλοποιούν (με "διαψεύσιμο” τρόπο) πολιτική τρομοκράτησης των μειονοτήτων.
Σε κάθε περίπτωση, η Δύση έχει μόλις αποποιηθεί το "όπλο” των κυρώσεων, οι οποίες υποτίθεται θα παρέμεναν σε ισχύ μέχρις ότου οι νέοι κυβερνώντες δώσουν επαρκή δείγματα φερεγγυότητας.
Την ίδια στιγμή, η κυβέρνηση Σάραα διεξάγει με το Ισραήλ "τεχνικές συνομιλίες”, όπως αποκάλυψε το Reuters, υπό τη μεσολάβηση των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων, προκειμένου, αν μη τι άλλο, να αποφευχθούν "ατυχήματα” στην ζώνη εντός της συριακής επικράτειας, όπου έχουν προωθηθεί ισραηλινές δυνάμεις μετά την πτώση του Άσαντ.
Ένα δεύτερο κανάλι διαπραγμάτευσης αφορά τις συνομιλίες που διεξάγει το Ισραήλ με την Τουρκία στο έδαφος του φιλικότατου προς αμφότερες τις πλευρές Αζερμπαϊτζάν.
Σημειώνεται ότι το Ισραήλ επιχειρεί να θέσει υπό την προστασία του τους Δρούζους της νότιας Συρίας, ενώ φέρεται να ασκεί "λόμπινγκ” στις ΗΠΑ υπέρ της διατήρησης των ρωσικών βάσεων στην (κυρίως αλαουιτική) δυτική Συρία, ως αντίβαρο στους νέους κυριάρχους της Δαμασκού.
Δεν είναι δύσκολο να διακρίνει κανείς σε όλα αυτά την προεργασία για πιθανές αποσχιστικές κινήσεις και στις δύο υπό συζήτηση περιοχές.
