Εκατοντάδες Ρώσοι αντιφρονούντες έχουν καταφύγει στο εξωτερικό για να ξεφύγουν από την κρατική καταστολή. Πολλοί ελπίζουν να έρθουν στη Γερμανία μέσω του προγράμματος "ανθρωπιστικής βίζας". Ωστόσο, η Γερμανία διέκοψε τώρα αυτό το πρόγραμμα.
Περίπου 300 Ρώσοι και Λευκορώσοι ενδέχεται να στερηθούν της δυνατότητας έκδοσης βίζας, δεδομένου ότι το Βερολίνο ανέστειλε τη διαδικασία θεωρήσεων στο τέλος Ιουλίου, σύμφωνα με το πρόγραμμα Ark (Kovcheg).
Το πρόγραμμα Ark στηρίζει από το 2022 Ρώσους που διαφεύγουν της δίωξης από τις ρωσικές αρχές. Πρόκειται κατά κύριο λόγο για Ρώσους πολίτες που είναι ενάντια στον πόλεμο της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας.
Σε όλες αυτές τις περιπτώσεις, οι θεωρήσεις είχαν ήδη εγκριθεί από το γερμανικό υπουργείο Εξωτερικών. Ωστόσο το υπουργείο Εσωτερικών έχει εμποδίσει την έκδοσή τους.
Σε ορφανοτροφείο λόγω αντιπολεμικού σχεδίου
Ενδεικτική είναι η υπόθεση του Αλεξέι Μοσκάλεβ, Ρώσου πολίτη που διώχθηκε στη χώρα του εξαιτίας ενός σκίτσου της μικρής κόρης του στο σχολείο. Το σκίτσο απεικόνιζε τη Ρωσία να εκτοξεύει πυραύλους προς την Ουκρανία, με μία μητέρα να στέκεται μπροστά από ένα παιδί, υψώνοντας το χέρι της για να το προστατεύσει.
Η Μάσα Μοσκαλέβα, από την Τούλα της Ρωσίας, ήταν 13 ετών όταν έκανε το σκίτσο την άνοιξη του 2022, λίγο μετά την έναρξη του πολέμου. Το σχέδιο προσέλκυσε το ενδιαφέρον των διεθνών ΜΜΕ. Και οι ρωσικές αρχές έδειξαν το ίδιο ενδιαφέρον γι’ αυτό.
Σύμφωνα με όσα δήλωσε ο πατέρας της, Αλεξέι Μοσκάλεβ, η διεύθυνση του σχολείου κατήγγειλε το σκίτσο στην αστυνομία. Έπειτα η Μάσα ανακρίθηκε από την Ομοσπονδιακή Υπηρεσία Πληροφοριών (FSB).
Το 2023 ο Μοσκάλεβ καταδικάστηκε σε δύο χρόνια φυλάκισης. Το δικαστήριο τον έκρινε ένοχο για "εξύβριση του στρατού" εξαιτίας αντιπολεμικών σχολίων που, όπως αναφέρθηκε, είχε κάνει στο ρωσικό κοινωνικό δίκτυο Odnoklassniki. Οι κρατικές αρχές έστειλαν τη Μάσα σε ορφανοτροφείο, πριν τελικά δοθεί στη μητέρα της, από την οποία είχε αποξενωθεί για αρκετά χρόνια.
Ο Μοσκάλεβ εγκατέλειψε τη Ρωσία μετά την αποφυλάκισή του τον Οκτώβριο του 2024, καθώς διέτρεχε ξανά κίνδυνο σύλληψης. "Όταν ήμουν στη φυλακή, στις φυλακές του Βλαντίμιρ Πούτιν, αξιωματικοί της FSB ήρθαν να με δουν δύο φορές", λέει. "Κάθε φορά τόνιζαν, στο τέλος της συνομιλίας, ‘Δεν πρόκειται να σε αφήσουμε μόνο, ούτε μετά την αποφυλάκισή σου.’"
Πρώην σοβιετικές χώρες δεν είναι ασφαλείς
Ο Αντόν Κ. (το όνομα έχει αλλάξει για λόγους ασφαλείας) έφυγε από τη Ρωσία με την έναρξη της πλήρους κλιμάκωσης του πολέμου στην Ουκρανία. Πίσω στην πατρίδα του, δούλευε ως δημοσιογράφος και ακτιβιστής σε μέσα, τα οποία οι αρχές είχαν χαρακτηρίσει "ξένους πράκτορες". Σήμερα εργάζεται σε ένα διαδικτυακό μέσο, ο διευθυντής σύνταξης του οποίου βρίσκεται υπό κράτηση με την κατηγορία της υποκίνησης τρομοκρατίας.
Ο Αντόν Κ. συμμετείχε επίσης σε διαδηλώσεις κατά του Κρεμλίνου και συνελήφθη πολλές φορές εξαιτίας αυτών. Το "Κέντρο Καταπολέμησης του Εξτρεμισμού" έλαβε τα δακτυλικά του αποτυπώματα, ώστε να μπορεί να εντοπιστεί πιθανώς ευκολότερα στο μέλλον.
Όπως και ο Αλεξέι Μοσκάλεβ, ο Αντόν Κ. βρίσκεται αυτή τη στιγμή σε μία από τις χώρες της Κοινοπολιτείας Ανεξαρτήτων Κρατών (ΚΑΚ), όπως η Αρμενία, το Αζερμπαϊτζάν, η Λευκορωσία, το Καζακστάν, το Κιργιστάν, το Τατζικιστάν, το Τουρκμενιστάν και το Ουζμπεκιστάν.
Η δικηγόρος Αναστασία Μπουράκοβα, ιδρύτρια του Ark, που υποστηρίζει Ρώσους διαφωνούντες στο εξωτερικό, είπε στη DW ότι είναι επικίνδυνο για τους αντιφρονούντες να παραμένουν σε αυτές τις χώρες μακροπρόθεσμα. "Υπάρχει πάντα ο κίνδυνος έκδοσης από τη Ρωσία, εάν ένα άτομο καταζητείται για πολιτικούς λόγους. Υπήρξαν απόπειρες απαγωγών, όπως είδαμε στην Αρμενία, αλλά υπήρξαν και επιτυχημένες απαγωγές, όπως στο Κιργιστάν. Εκείνοι κατέληξαν σε ρωσικές φυλακές."
Η ανθρωπιστική βίζα σώζει από διώξεις
Ο Αντόν Κ. και ο Αλεξέι Μοσκάλεβ είχαν επίγνωση αυτών των κινδύνων, γι’ αυτό και υπέβαλαν αιτήσεις βίζας στη Γερμανία, μαζί με περίπου 300 άλλους Ρώσους και Λευκορώσους. Οι γερμανικές αρχές μπορούν να εκδώσουν βίζα σε ανεξάρτητους δημοσιογράφους, ακτιβιστές και πολιτικούς που διώκονται στις πατρίδες τους.
Σύμφωνα με το πρόγραμμα Ark, περίπου 2.600 άτομα από τη Ρωσία έχουν λάβει αυτές τις θεωρήσεις για τη Γερμανία τα τελευταία τρεισήσιμι χρόνια από την έναρξη του πολέμου. "Περισσότεροι από 2.600 άνθρωποι έχουν λάβει την ευκαιρία να έρθουν σε ένα ασφαλές μέρος, να αποφύγουν ποινή φυλάκισης στη Ρωσία, βασανιστήρια και καταπίεση για την κοινωνική τους δράση και την αντίθεσή τους στον πόλεμο", τονίζει η Αναστασία Μπουράκοβα.
Βίζες που δεν εκδόθηκαν παρά την έγκριση
Στο τέλος Ιουλίου φέτος, το υπουργείο Εσωτερικών ανακοίνωσε ότι αναστέλλει το ανθρωπιστικό πρόγραμμα θεωρήσεων. Ο λόγος ήταν η συμφωνία του κυβερνητικού συνασπισμού μεταξύ CDU/CSU και SPD, στην οποία αναφέρεται η αυστηροποίηση της μεταναστευτικής πολιτικής.
Η βίζα του Αντόν Κ. ήταν σχεδόν έτοιμη. Αρχές Ιουλίου, προσκλήθηκε να παρουσιάσει το διαβατήριό του στην πρεσβεία της Γερμανίας για να παραλάβει τη βίζα. Ωστόσο, τότε η διαδικασία σταμάτησε. Το διαβατήριο του Αντόν εξακολουθεί να βρίσκεται στην πρεσβεία.
Ο Αλεξέι Μοσκάλεβ είχε παρόμοια εμπειρία. Δηλώνει ότι η θεώρηση εισόδου στη Γερμανία είχε ήδη εγκριθεί από το υπουργείο Εξωτερικών της Γερμανίας, αλλά εξαιτίας της απόφασης της νέας κυβέρνησης δεν έχει ακόμα εκδοθεί. Έχουν περάσει πάνω από έξι μήνες από τότε που υπέβαλε τα απαιτούμενα δικαιολογητικά.
Eπανεξέταση διαδικασιών
Το υπουργείο Εσωτερικών στο Βερολίνο ανέφερε στην DW ότι η κυβερνητική συμφωνία περιλαμβάνει την πρόθεση να "τερματιστούν όσο το δυνατόν περισσότερο τα ομοσπονδιακά προγράμματα εισόδου στη χώρα" και ότι εξετάζουν πώς αυτό θα εφαρμοστεί σε διάφορα προγράμματα.
"Δεν μπορούμε να προδικάσουμε το αποτέλεσμα αυτής της επανεξέτασης", αναφέρεται στην ανακοίνωση. "Μέχρι να ληφθεί απόφαση, οι διαδικασίες εισόδου φυσικών προσώπων με στόχο τη διασφάλιση των πολιτικών συμφερόντων της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας κατά το άρθρο 22, παράγραφος 2 του Νόμου περί Διαμονής έχουν γενικώς ανασταλεί, γεγονός που σημαίνει, ότι επί της αρχής δεν θα δίνονται άδειες εισόδου ούτε θα εκδίδονται θεωρήσεις, εκτός αν πρόκειται για επείγουσες περιπτώσεις". Το υπουργείο πρόσθεσε ότι μπορεί να γίνουν εξαιρέσεις "σε ειδικές, μενομωμένες περιπτώσεις".
Η Αναστασία Μπουράκοβα ελπίζει ότι αυτή η διατύπωση σημαίνει πως θα υπάρχουν όντως εξαιρέσεις. "Στην πράξη θα γίνει σαφές τι ακριβώς θεωρούν οι γερμανικές αρχές ως ‘επείγουσες περιπτώσεις’", δηλώνει.
Τον Αύγουστο 1.043 άτομα καταγράφηκαν ως πολιτικοί κρατούμενοι στη Ρωσία από τη ρωσική οργάνωση ανθρωπίνων δικαιωμάτων Memorial. Σύμφωνα με το ανεξάρτητο ρωσικό ειδησεογραφικό δίκτυο The Bell, το οποίο λειτουργεί εκτός της χώρας, περίπου 700.000 άνθρωποι έχουν φύγει από τη Ρωσία από την έναρξη του πολέμου της εναντίον της Ουκρανίας.
Επιμέλεια: Σοφία Κλεφτάκη
Πηγή: Deutsche Welle
