Της Ελευθερίας Κούρταλη
Το γεγονός ότι ο πρωθυπουργός Σεμπαστιάν Λεκορνί παραιτήθηκε μετά από λιγότερο από ένα μήνα στην εξουσία είναι σαφώς άσχημα νέα για τη Γαλλία, αν και τα υποκείμενα προβλήματα της χώρας ήταν προφανή για κάποιο χρονικό διάστημα, επισημαίνει η Berenberg. Σε αυτό το πλαίσιο, η βασική της άποψη παραμένει: Η Γαλλία χρειάζεται επειγόντως να θέσει υπό έλεγχο το δημόσιο χρέος της χωρίς να ανατρέψει τις φιλοαναπτυξιακές μεταρρυθμίσεις του Εμανουέλ Μακρόν. Ωστόσο, δεν υπάρχει εύκολη πολιτική οδός για να επιτευχθεί αυτό. Το κοινοβούλιο, καθώς και η χώρα, είναι χωρισμένα σε τρία αντίπαλα στρατόπεδα (αριστερά, κέντρο και δεξιά), χωρίς πλειοψηφία για κανένα από αυτά. Τα δημοσιονομικά-πολιτικά προβλήματα της Γαλλίας πιθανότατα θα συνεχιστούν για τα επόμενα χρόνια, εκτιμά ο οίκος. Μπορεί προς το παρόν μια γαλλική χρηματοπιστωτική κρίση να φαίνεται απίθανη, ωστόσο δεν μπορεί να αποκλειστεί.
Ειδικότερα, όπως επισημαίνει η Berenberg, έπειται από κάποια βραχύβια ελπίδα κατά τη διάρκεια της πρωθυπουργίας του Φρανσουά Μπαϊρού (13 Δεκεμβρίου 2024 έως 9 Σεπτεμβρίου 2025) ότι η Γαλλία θα μπορούσε να επιδιώξει κάποια σταδιακή δημοσιονομική εξυγίανση, τα γεγονότα των τελευταίων μηνών απέδειξαν το αντίθετο, επισημαίνει η Berenberg.
Όπως εξηγεί, αρχικά, ο Μπαϊρού κήρυξε ψήφο εμπιστοσύνης στον εαυτό του χωρίς να υπάρχει κάποιο σημαντικό πιθανό πλεονέκτημα σε αυτό το στοίχημα, το οποίο τελικά έχασε. Στη συνέχεια, ο Μακρόν τον αντικατέστησε με τον Λεκορνί, ο οποίος ήταν λιγότερο αφοσιωμένος στη δημοσιονομική σταθερότητα, για να ηγηθεί μιας άλλης κεντρώας κυβέρνησης μειοψηφίας. Και τώρα, ο Λεκορνί προφανώς δεν μπόρεσε καν να κρατήσει ενωμένο το κεντρώο στρατόπεδο, με τους κεντροδεξιούς Ρεπουμπλικάνους να τερματίζουν τη συνεργασία τους με το Ensemble του Μακρόν λόγω αντιρρήσεων για τη λίστα των υπουργών που πρότεινε ο Λεκορνί
Πρόβλημα με τις δημόσιες δαπάνες
Η δημοσιονομική κατάσταση της Γαλλίας είναι χειρότερη από αυτή των περισσότερων άλλων ανεπτυγμένων χωρών, σημειώνει Berenberg. Ο δείκτης χρέους προς ΑΕΠ πλησιάζει τα επίπεδα των ΗΠΑ. Τα δημόσια έσοδα ως ποσοστό του ΑΕΠ, περίπου στο 52%, είναι ήδη υψηλότερα στη Γαλλία από ό,τι σε σχεδόν οποιαδήποτε άλλη χώρα του ΟΟΣΑ.
Ωστόσο, αυτό δεν είναι αρκετό για να ικανοποιήσει την ακόρεστη όρεξή της για δαπάνες. Έτσι, τα επίμονα κυβερνητικά ελλείμματα πιθανότατα θα συνεχίσουν να αυξάνουν τα επίπεδα χρέους της Γαλλίας. Ενώ ο λόγος ελλείμματος προς ΑΕΠ μπορεί να μειωθεί από 5,8% το 2024 σε 5,4% το 2025 χάρη στις προσπάθειες του Μπαϊρού νωρίτερα φέτος, μπορεί να αυξηθεί ξανά το 2026, καθώς δεν βρίσκεται πλέον στο αξίωμα. Από την αποχώρησή του δεν έχουμε δει κανένα άλλο αξιόπιστο σχέδιο από Γάλλους πολιτικούς για να θέσουν υπό έλεγχο το έλλειμμα, σημειώνει ο οίκος.
Η μπάλα, και πάλι, στο γήπεδο του Μακρόν
Σύμφωνα με το προεδρικό σύστημα της Γαλλίας, η μπάλα βρίσκεται τώρα – για άλλη μια φορά – στο γήπεδο του Εμανουέλ Μακρόν. Καμία από τις επιλογές του δεν φαίνεται πολλά υποσχόμενη, επισημαίνει η Berenberg.
Μπορεί να διορίσει έναν άλλο κεντρώο (ή έναν τεχνοκράτη) πρωθυπουργό. Ωστόσο, οι προοπτικές πολιτικής επιβίωσης μιας τέτοιας κυβέρνησης φαίνονται εξαιρετικά αμφίβολες.
Μπορεί να διορίσει έναν πρωθυπουργό από την κεντροαριστερά (ή ακόμα και την άκρα δεξιά). Ωστόσο, αυτό πιθανότατα θα άνοιγε την πόρτα σε ορισμένες οδυνηρές ανατροπές των προηγούμενων φιλοαναπτυξιακών διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεών του (όπως η αύξηση της ηλικίας συνταξιοδότησης) και σε δημοσιονομική ολίσθηση.
Μπορεί να προκηρύξει νέες πρόωρες βουλευτικές εκλογές, ωστόσο οι δημοσκοπήσεις από τις αρχές Σεπτεμβρίου δείχνουν ότι ο Εθνικός Συναγερμός συγκεντρώνει περίπου το 32% των ψήφων, το Νέο Λαϊκό Μέτωπο (ένα σύνολο αριστερών κομμάτων) το 25%, το κεντρώο Ensemble του Μακρόν το 15% και οι κεντροδεξιοί Ρεπουμπλικάνοι το 12%. Είναι δύσκολο να προβλεφθεί με ακρίβεια πώς θα εξελιχθούν οι πρόωρες εκλογές στο πλειοψηφικό σύστημα δύο γύρων της Γαλλίας. Ωστόσο, το Ensemble πιθανότατα θα χάσει έδρες από τους Ρεπουμπλικάνους. Ο δεξιός Εθνικός Συναγερμός και οι Σοσιαλιστές αναμένεται επίσης να κερδίσουν έδαφος.
Το πιο πιθανό αποτέλεσμα θα ήταν ένα ακόμη κοινοβούλιο χωρίς αυτοδύναμο κυβερνητικό κόμμα, χωρισμένο σε αριστερά, κεντρώα και δεξιά στρατόπεδα, σημειώνει η Berenberg.
Υπάρχει όμως ένα σενάριο στο οποίο o Εθνικός Συναγερμός (RN) θα μπορούσε να επιτύχει πλειοψηφία, ειδικά αν καταφέρει να δελεάσει τους Ρεπουμπλικάνους να το υποστηρίξουν. Απίθανο αλλά όχι αδύνατο. "Σε ένα τέτοιο σενάριο, θα ελπίζαμε ότι οι Ρεπουμπλικάνοι θα αμβλύνουν τις πιο οικονομικά καταστροφικές παρορμήσεις του Εθνικού Συναγερμού (όπως η ανατροπή της συνταξιοδοτικής μεταρρύθμισης του Μακρόν)", επισημαίνει ο οίκος.
Κίνδυνοι από την ανατροπή μεταρρυθμίσεων
Λόγω των προηγούμενων μεταρρυθμίσεων του Μακρόν, τόσο κατά τη διάρκεια της θητείας του ως υπουργού Οικονομικών όσο και από τότε που ανέλαβε πρόεδρος τον Μάιο του 2017, η γαλλική οικονομία αναπτύχθηκε συγκριτικά καλά τα τελευταία χρόνια, σημειώνει η Berenberg. Για παράδειγμα, ενώ το ποσοστό απασχόλησης εξακολουθεί να είναι σημαντικά χαμηλότερο, μείωσε το χάσμα με τη γειτονική Γερμανία. Ωστόσο, επειδή ο Μακρόν δεν ισοσκέλισε τα οικονομικά του σε καλές εποχές, οι μεταρρυθμίσεις του διατρέχουν κίνδυνο τώρα που χρειάζεται είτε τους Σοσιαλιστές είτε τη δεξιά για να ξεπεράσει το δημοσιονομικό αδιέξοδο.
Τόσο το αριστερό στρατόπεδο όσο και ο Εθνικός Συναγερμός θέλουν να αντιστρέψουν τη μεταρρύθμιση του συνταξιοδοτικού συστήματος από το 2023, η οποία αυξάνει την ηλικία συνταξιοδότησης κατά τρεις μήνες κάθε χρόνο, από 62 έτη σε 64 έτη έως το 2030. Η αριστερά ιδιαίτερα απαιτεί επίσης υψηλότερους φόρους για τους πλούσιους και τους υψηλόμισθους.
Ο κίνδυνος ανατροπής των μεταρρυθμίσεων και υψηλότερων φόρων πιθανότατα ήδη επηρεάζει αρνητικά τις επενδυτικές αποφάσεις και την αύξηση του ΑΕΠ, τονίζει ο οίκος. Εάν υλοποιηθούν, οι οικονομικές προοπτικές της Γαλλίας θα επιδεινωθούν περαιτέρω και η υποτονική ανάπτυξη θα επιδεινώσει τα δημοσιονομικά προβλήματα της χώρας με την πάροδο του χρόνου.
Μακροπρόθεσμες προοπτικές
Προς το παρόν, μια μεγάλη γαλλική χρηματοπιστωτική κρίση εξακολουθεί να φαίνεται απίθανη, εκτιμά η Berenberg. Αλλά αν τα κυρίαρχα κόμματα της Γαλλίας, από τους Σοσιαλιστές μέχρι το Ensemble του Μακρόν και τους κεντροδεξιούς Ρεπουμπλικάνους, δεν συνέλθουν και δεν καταφέρουν να επαναφέρουν τη Γαλλία σε μια δημοσιονομικά βιώσιμη τροχιά, οι αγορές τελικά θα εξαναγκάσουν τη Γαλλία να το κάνει.
Ως ένα πιθανό σενάριο, ο δεξιός Εθνικός Συναγερμός μπορεί τελικά να αναλάβει την εξουσία, πιθανώς μετά από πρόωρες εκλογές για το κοινοβούλιο ή στις τακτικές προεδρικές εκλογές την άνοιξη του 2027. Όχι ακόμη πιθανό, αλλά δεν αποκλείεται, τονίζει η Berenberg.
Εάν συμβεί αυτό, ο Εθνικός Συναγερμός μπορεί στη συνέχεια να αναγκαστεί από την αύξηση των αποδόσεων των ομολόγων να εγκαταλείψει τις "αβάσταχτες" δημοσιονομικά προεκλογικές του υποσχέσεις και να ακολουθήσει μια πιο δημοσιονομικά ορθή πολιτική - όπως ακριβώς ο αριστερός Αλέξης Τσίπρας στην Ελλάδα είχε αναγκαστεί να κάνει το 2015, τονίζει ο οίκος. Άλλα σενάρια είναι επίσης πιθανά.
Αν και η Γαλλία απέχει πολύ από την κατάσταση της Ελλάδας κατά τη διάρκεια της κρίσης του ευρώ, η υποκείμενη λογική, δηλαδή ότι οι αγορές (ή οι επίσημοι πιστωτές) δεν θα στηρίξουν μια μη βιώσιμη δημοσιονομική πολιτική μακροπρόθεσμα, εξακολουθεί να ισχύει, καταλήγει η Berenberg.
