Η Ευρώπη αντιμετώπιζε ήδη ένα τοξικό κοκτέιλ: ο πόλεμος του Βλαντιμίρ Πούτιν στην Ουκρανία, η επίθεση του Ντόναλντ Τραμπ στο παγκόσμιο εμπόριο και η άνοδος των ακροδεξιών λαϊκιστών σε όλη την περιοχή. Σε αυτό, προστίθεται τώρα η νέα πολιτική κρίση στη Γαλλία, με μια ακόμη κυβέρνηση να καταρρέει - αυτή τη φορά μάλιστα σε χρόνο ρεκόρ, τρομάζοντας τις αγορές με την προοπτική νέων εκλογών που θα μπορούσαν να φέρουν την ακροδεξιά πιο κοντά από ποτέ στην εξουσία.
Όπως αναφέρει σε σημερινή ανάλυση το Politico, στις Βρυξέλλες και σε άλλες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες, αξιωματούχοι και διπλωμάτες εξέφρασαν ιδιωτικά τους φόβους ότι η ηγεσία του προέδρου Εμανουέλ Μακρόν σε διεθνή ζητήματα όπως η Ουκρανία και η Γάζα θα αποδυναμωθεί σημαντικά. Ορισμένοι ανησυχούν μάλιστα ότι ολόκληρη η οικονομία της ευρωζώνης μπορεί σύντομα να κινδυνεύσει.
"Η Γαλλία είναι πολύ μεγάλη για να αποτύχει, οπότε αυτή η ατελείωτη πολιτική αστάθεια θέτει σε κίνδυνο ολόκληρη την ευρωζώνη", δήλωσε ένας Ευρωπαίος διπλωμάτης. "Είναι το κύριο θέμα σε όλες τις συζητήσεις στους διαδρόμους [των γραφείων] σήμερα".
Και δικαιολογημένα. Η Γαλλία είναι η δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ηγετικός παίκτης της G7, η μόνη πυρηνική δύναμη της ΕΕ και μόνιμο μέλος του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ. Εξίσου σημαντικό είναι ότι υπό τον Μακρόν, αποτελεί πολιτική δύναμη που "κινεί τα πράγματα" στην ΕΕ και ανταγωνίζεται μόνο τη δύναμη της Γερμανίας.
Την ίδια στιγμή, ο Μακρόν προσπαθεί να αποκρούσει την απειλή του ακροδεξιού Εθνικού Συναγερμού, ο οποίος προηγείται σταθερά στις δημοσκοπήσεις, ενώ παράλληλα αντιμετωπίζει το μεγάλο δημοσιονομικό έλλειμμα της Γαλλίας.
Αλλά οι κυβερνήσεις του δεν κατάφεραν να λάβουν την έγκριση του κοινοβουλίου στα απαραίτητα μέτρα για τον περιορισμό των δημόσιων δαπανών. Ένα παρατεταμένο πολιτικό αδιέξοδο αυξάνει όλο και περισσότερο την πιθανότητα νέων βουλευτικών εκλογών πριν από το τέλος του έτους, φέρνοντας έτσι επιπλέον μήνες αβεβαιότητας.
Ορισμένοι παρατηρητές εξετάζουν τώρα ακόμη και την πρόωρη παραίτηση του Μακρόν από την προεδρία. Η θητεία του λήγει το 2027.
Και τα δύο αυτά σενάρια θα επέτρεπαν στο ακροδεξιό κόμμα της Μαρίν Λεπέν να σημειώσει σημαντικά κέρδη, ανατρέποντας ενδεχομένως την ευρωπαϊκή πολιτική και εξαπολύοντας ένα κύμα αστάθειας. Στο επίκεντρο των ανησυχιών που εξέφρασαν διπλωμάτες της ΕΕ και αξιωματούχοι κρατών-μελών ήταν ο κίνδυνος για την ευρωζώνη.
Κίνδυνος για τις αγορές
Τη Δευτέρα, οι αγορές της Γαλλίας αντέδρασαν με ανησυχία στη δραματική διάλυση της 14ωρης διακυβέρνησης του Σεμπαστιάν Λεκορνί: Οι γαλλικές μετοχές και τα κρατικά ομόλογα υποχώρησαν και το ίδιο το ευρώ εξασθένησε έναντι του δολαρίου. Ο γαλλικός δείκτης CAC 40 σημείωσε πτώση 1,4%.
"Υπάρχουν ήδη πολλές ανησυχίες γύρω από την οικονομία της ευρωζώνης", δήλωσε ένας κυβερνητικός αξιωματούχος από χώρα της ευρωζώνης. "Πραγματικά δεν το χρειαζόμαστε αυτό".
Στο εσωτερικό, οι Γάλλοι αξιωματούχοι προσπάθησαν να υποβαθμίσουν τους κινδύνους. Ένας από αυτούς δήλωσε ότι παρά την "πολυπλοκότητα" υπάρχει ακόμη "ένας πιλότος στο πιλοτήριο" στο υπουργείο Οικονομίας και ότι οι αγορές δεν πρέπει να αντιδράσουν υπερβολικά. Δεν έχουν πειστεί όλοι.
"Οι προσπάθεια του προέδρου Μακρόν τα τελευταία οκτώ χρόνια [ήταν να πει] ότι η Γαλλία είναι το πιο ελκυστικό μέρος στην Ευρώπη για επενδύσεις", δήλωσε ο Γκρεγουάρ Ρος, διευθυντής προγράμματος για την Ευρώπη και τη Ρωσία στο think tank Chatham House στο Λονδίνο.
"Δεν βλέπω κανέναν σημαντικό διεθνή επενδυτή να επιλέγει τη Γαλλία αυτή τη στιγμή, δεδομένης της απόλυτης έλλειψης πολιτικής σαφήνειας και επίσης δημοσιονομικής σαφήνειας".
Πολιτικές "νεκρολογίες"
Στις Βρυξέλλες, ορισμένοι διπλωμάτες της ΕΕ γράφουν ήδη τον πολιτικό επικήδειο του Μακρόν. Έχοντας ανέβει στην εξουσία το 2017 και σπάζοντας το καλούπι της γαλλικής πολιτικής, λένε, τώρα εμφανίζεται ως ένας απερχόμενος ηγέτης, του οποίου η επιρροή στις Βρυξέλλες εξασθενεί γρήγορα.
Ένας δεύτερος διπλωμάτης της ΕΕ μίλησε για την "κληρονομιά" του Μακρόν ως ενός ισχυρού στοχαστή που δημιούργησε πολλές ιδέες για την προώθηση της αλλαγής στην Ευρώπη και που έπεισε άλλους ηγέτες να υιοθετήσουν κάποιες από αυτές. Η έννοια της "στρατηγικής αυτονομίας" - να καταστεί η ΕΕ πιο αυτάρκης οικονομικά και αμυντικά - γεννήθηκε πριν από χρόνια στο Παρίσι, σημείωσε ο διπλωμάτης.
Με τον πρόεδρο Τραμπ να απομακρύνει πλέον τις ΗΠΑ από την Ευρώπη, είναι μια ιδέα που έχει ωριμάσει στις Βρυξέλλες. "Δεν είναι πολλοί ηγέτες πρόθυμοι και ικανοί να σκεφτούν πέντε ή ακόμη και δύο χρόνια μπροστά", δήλωσε ο διπλωμάτης. "Εκείνος ήταν πολύ καλός στο να το κάνει αυτό".
Ο Μακρόν, βέβαια, εξελέγη για να είναι στη θέση του μέχρι το 2027 και παρά τις εικασίες, δεν έχει δώσει καμία ένδειξη ότι θα παραιτηθεί. Εάν παραμείνει, ωστόσο, η αναταραχή στο Παρίσι σημαίνει ότι η γαλλική επιρροή στις συζητήσεις και την ανάπτυξη πολιτικής της ΕΕ είναι πιθανό να μειωθεί.
Οι συζητήσεις μεταξύ των ΥΠΟΙΚ για τον προϋπολογισμό της ΕΕ θα ήταν πολύ πιο εύκολο να διαμορφωθούν από τη Γαλλία, για παράδειγμα, αν μπορούσε να στέλνει σταθερά τον ίδιο υπουργό στις συναντήσεις με τους ομολόγους τους στις Βρυξέλλες, δήλωσε ο διπλωμάτης. Αλλά οι επανειλημμένες αλλαγές στο Παρίσι καθιστούν πολύ πιο δύσκολο για τη γαλλική θέση να επιβληθεί.
Από την άλλη πλευρά, οι πρόωρες εκλογές θα μπορούσαν να θέσουν σε κίνδυνο τον επόμενο μακροπρόθεσμο προϋπολογισμό της ΕΕ. Οι εθνικές κυβερνήσεις που συζητούν τον προϋπολογισμό είχαν θέσει μια άτυπη προθεσμία για να επιτευχθεί συμφωνία πριν από τις γαλλικές εκλογές του 2027, δεδομένου του κινδύνου ότι η Λεπέν θα μπορούσε να πολιτικοποιήσει και τελικά να εκτροχιάσει τη συζήτηση, σημείωσε κυβερνητικός αξιωματούχος της ευρωζώνης.
"Ο χρόνος σας έχει τελειώσει"
Ο Μακρόν έχει διαδραματίσει κεντρικό ρόλο στις ευρωπαϊκές προσπάθειες για την υποστήριξη της Ουκρανίας και της ίδιας της ηπείρου έναντι της Ρωσίας, τόσο με την προτροπή προς τους ομολογους του να κάνουν περισσότερα για να εξοπλίσουν την Ευρώπη όσο και με τον συντονισμό με τους συμμάχους.
Η κοινή πρωτοβουλία του με τον πρωθυπουργό του Ηνωμένου Βασιλείου Κιρ Στάρμερ για τη συγκρότηση μιας "συμμαχίας των προθύμων" παραμένει η μόνη πρωτοβουλία όσον αφορά στην υποστήριξη οποιασδήποτε ενδεχόμενης ειρηνευτικής συμφωνίας στην Ουκρανία. "Δεν είναι καλό για την ΕΕ αν ένα από τα μεγαλύτερα κράτη-μέλη βρίσκεται σε αναταραχή, ειδικά στην τρέχουσα κατάσταση ασφαλείας", δήλωσε ο ίδιος αξιωματούχος της ευρωζώνης.
Ένας δυνατός "γαλλογερμανικός κινητήρας" - με ισχυρούς ηγέτες που συνεργάζονται στο Παρίσι και το Βερολίνο - θεωρείται συμβατικά ότι είναι απαραίτητος για να καταστεί η ΕΕ ισχυρή και αποτελεσματική. Οι κακουχίες του Μακρόν καθιστούν πολύ πιο δύσκολο να επιτευχθεί αυτό, ακόμη και με έναν νέο ηγέτη στη Γερμανία, τον Φρίντριχ Μερτς, ο οποίος θεωρείται στις Βρυξέλλες πολύ πιο δυναμικός από τον προκάτοχό του.
Γάλλος αξιωματούχος από το γραφείο απερχόμενου υπουργού της γαλλικής κυβέρνησης αναγνώρισε το πρόβλημα. "Αυτό αφήνει τη Γαλλία απούσα σε μια εποχή που η Ρωσία πραγματοποιεί εισβολές σε ευρωπαϊκά εδάφη, [όταν] η Κίνα έχει απίστευτη βιομηχανική πλεονάζουσα παραγωγική ικανότητα και [όταν] οι ΗΠΑ του Τραμπ συνεχίζουν να κάνουν ανόητα πράγματα", δήλωσε το άτομο.
"Νομίζω ότι η ηγεσία της Γαλλίας θα λείψει. Είναι αδύνατο για τη Γαλλία να δώσει αυτό που πρέπει να δώσει υπό αυτές τις συνθήκες".
Στη συνέχεια, υπάρχει το ερώτημα του τι, ή ποιος, θα ακολουθήσει. Εάν ο Μακρόν καλέσει σε νέες εκλογές, η γαλλική ακροδεξιά θα κερδίσει, αν και το ποσοστό του Εθνικού Συναγερμού στις δημοσκοπήσεις έχει παραμείνει σε γενικές γραμμές σταθερό γύρω στο 30% με 32% από τις βουλευτικές εκλογές του 2024.
Η ακροδεξιά της Ευρώπης έχει ενθαρρυνθεί από τις δυσκολίες που έχει συναντήσει ο Μακρόν, ακόμη και πριν από την κυβερνητική κατάρρευση της Δευτέρας. Η Λεπέν, η "νονά" του Εθνικού Συναγερμού, πανηγύρισε τη νίκη του δεξιού-λαϊκιστή Αντρέι Μπάμπις στις εκλογές του περασμένου Σαββατοκύριακου στην Τσεχία - και χρησιμοποίησε την κρίση της Δευτέρας για να επαναλάβει τις εκκλήσεις της για νέες εκλογές.
Ο Γκερτ Βίλντερς, ο ακροδεξιός πολιτικός που κέρδισε τις περισσότερες έδρες στις τελευταίες εκλογές στην Ολλανδία, είχε προειδοποιήσει "όλους τους παλιούς ηγέτες", συμπεριλαμβανομένου του Μακρόν, νωρίτερα φέτος:
"Ο χρόνος σας έχει τελειώσει".
