Με αφορμή την ταινία για τον Λεφτέρ που έχει γίνει viral στο Netflix, ένα παλαιότερο αφιέρωμα του ελληνικού και τουρκικού προγράμματος της DW για τον Λευτέρη Αντωνιάδη, που έγραψε ιστορία στο τουρκικό ποδόσφαιρο.
Άγαλμα του Λεφτέρ (Λευτέρη Αντωνιάδη) έξω από το στάδιο της Φενέρμπαχτσε Εικόνα: DW/D. Kyranoudi
Λεφτέρ, Λευτέρης Αντωνιάδης ή Κιουτσουκαντωνιάδης, "Καθηγητής" ή στα τουρκικά "Ordinaryüs". Έτσι ήταν γνωστός ο μικρόσωμος Έλληνας ποδοσφαιριστής (κιουτσούκ σημαίνει μικρός) που μεσουράνησε στο τουρκικό ποδόσφαιρο τη δεκαετία του '50 και μέχρι σήμερα παραμένει ένας από τους κορυφαίους παίκτες όλων των εποχών στην Τουρκία.
Ακόμη και σήμερα στην Τουρκία δεν υπάρχει ποδοσφαιρόφιλος που δεν ξέρει τον Λεφτέρ. Είναι κάτι σαν τον Πελέ της Τουρκίας ή με σημερινούς όρους θα μπορούσε να πει κανείς ένας σούπερ σταρ σαν τον Ρονάλντο ή τον Μέσι.
Ένα άγαλμα έξω από το στάδιο της Φενέρμπαχτσε, της ομάδας στην οποία αγωνίστηκε για πολλά χρόνια και αγάπησε όσο καμία άλλη, θυμίζει στους νεότερους τη θαυμαστή πορεία του στο τουρκικό ποδόσφαιρο. Την πορεία ενός Έλληνα της Πόλης, που ποτέ δεν προκάλεσε με τη στάση του εντός και εκτός γηπέδου, αλλά και που ποτέ δεν έχασε την ταυτότητά του. Ποιος ήταν όμως ο Λεφτέρ;
Η συνειδητή σιωπή ενός θρύλου
Ο Λευτέρης Αντωνιάδης γεννήθηκε στην Πρίγκηπο το 1925 από οικογένεια Ελλήνων της Πόλης. Από μικρό παιδί έπαιζε στις αλάνες του νησιού ξυπόλητος ποδόσφαιρο, όπως θυμούνται ακόμη σήμερα οι λιγοστοί γηραιοί κάτοικοι του νησιού. Δεν πήγε σχολείο, αλλά η κλίση του από πολύ νωρίς ήταν μία: στο ποδόσφαιρο.
Ξεκίνησε να παίζει επαγγελματικά στην Ταξίμ Σπορ και ο αδερφός του στην Μπεγιόγλου Σπορ, δύο ιστορικές ομάδες της Κωνσταντινούπολης με παίκτες Αρμένιους, Έλληνες, Εβραίους και Τούρκους. Σύντομα όμως ο Λεφτέρ ξεχώρισε και πήρε μεταγραφή στη Φενέρμπαχτσε, με την οποία και ταύτισε το όνομά του.
Μέχρι σήμερα είναι ένας από τους κορυφαίους σκόρερ της Φενέρμπαχτσε όλων των εποχών, πήρε μαζί της πρωταθλήματα και κύπελλα, έγραψε τη δική του μοναδική ιστορία με τη φανέλα της. Αντίστοιχη ιστορία έγραψε και στην Εθνική Τουρκίας, με την οποία έπαιξε σε 46 αγώνες και 9 φορές ήταν αρχηγός της. Παρά τη θεαματική καριέρα του, μέχρι το τέλος της ζωής του κράτησε χαμηλούς τόνους, αποτραβηγμένος στο αγαπημένο του νησί, την Πρίγκηπο.
Σπάνια έδινε συνεντεύξεις, γιατί πίστευε ότι η δουλειά του ήταν εντός των ποδοσφαιρικών τερέν. Ίσως βέβαια να μην ήθελε να προκαλέσει αρνητικές αντιδράσεις με δηλώσεις του τόσο στην Τουρκία όσο και στην Ελλάδα.
Στα Σεπτεμβριανά, στο πογκρόμ της 6ης Σεπτεμβρίου του 1955 καταστράφηκε το σπίτι του, παρόλο που ο ίδιος ήταν τότε ο αδιαμφισβήτος σταρ της Φενέρμπαχτσε. Αυτό ήταν κάτι που τον βασάνιζε μέχρι τέλους, όπως λένε μαρτυρίες φίλων και συγγενών. Από την άλλη πλευρά, επειδή υπηρέτησε στον τουρκικό στρατό σε μια εποχή που ακόμη ήταν νωπές οι μνήμες της Μικρασιατικής Καταστροφής, φοβόταν ίσως να εκτίθεται στην Ελλάδα, επειδή πολλοί μπορεί να τον αποκαλούσαν προδότη.
Ο ίδιος πάντως στην ιδιωτική του ζωή, όπως λένε στενοί συγγενείς του, ήταν απόλυτα συμφιλιωμένος και με τις δύο του ταυτότητες. Λάτρευε τη "Φενέρ" με πάθος, όπως τον λάτρευαν και οι Τούρκοι οπαδοί της ομάδας. Με τον ελληνισμό της Πόλης αλλά και την Ελλάδα δεν έχασε ποτέ επαφή.
Πήγαινε στο ελληνικό καφενείο στην Πρίγκηπο, σπανιότερα στην ορθόδοξη εκκλησία αν και πίστευε βαθιά, ταξίδευε όποτε μπορούσε στην Αθήνα για να δει τις αδελφές του. Έπαιξε μάλιστα προς το τέλος της καριέρας του λίγο και στην ΑΕΚ, αλλά αναγκάστηκε σύντομα να σταματήσει λόγω τραυματισμών.
Πέθανε στις 13 Ιανουαρίου του 2012. Στην κηδεία του συμμετείχαν εκπρόσωποι όλων των τουρκικών ομάδων αλλά και κομμάτων. Όπως θυμούνται μέχρι σήμερα αθλητικογράφοι, ήταν μια σπάνια συμβολική στιγμή συμπόρευσης στην ταραγμένη τουρκική κοινωνία.
Mια συμπαραγωγή του ελληνικού και τουρκικού προγράμματος της DW
Το διαδικτυακό ντοκιμαντέρ του ελληνικού και τουρκικού προγράμματος της DW θέλησε να αφηγηθεί σε ένα ευρύτερο κοινό την ιστορία του Λεφτέρ, να παρουσιάσει πτυχές του ποδοσφαιρικού θρύλου μέσα από τις μνήμες και τις εξιστορήσεις συγγενών, δημοσιογράφων, αθλητών, Ελλήνων της Πόλης. Όλοι αυτοί αφηγούνται προσωπικές ιστορίες εστιάζοντας στο ήθος του αθλητή και φωτίζοντας το ιστορικοπολιτικό πλαίσιο μέσα στο οποίο έδρασε.
Στο ντοκιμαντέρ που γυρίστηκε στην Κωνσταντινούπολη και την Πρίγκηπο μιλούν, μεταξύ άλλων, η κόρη και τα εγγόνια του Λεφτέρ, σημερινοί σταρ του τουρκικού ποδοσφαίρου όπως ο αρχηγός της Φενέρμπαχστε Μεχμέτ Τοπάλ, ο τερματοφύλακας της ομάδας αλλά και της Εθνικής Τουρκίας Βολκάν Ντεμιρέλ, οι δημοσιογράφοι Μπαγκίς Ερτέν και Αριάνα Φερεντίνου, ο Μητροπολίτης Πριγκηποννήσων Δημήτριος αλλά και ο Έλληνας μπασκετμπολίστας Κώστας Σλούκας, που τότε αγωνιζόταν με τη φανέλα της Φενέρμπαχτσε.
Δήμητρα Κυρανούδη
*Μπορείτε να δείτε το web-ντοκιμαντέρ για τον Λευτέρη Αντωνιάδη και στα τουρκικά στο νέο YouTube κανάλι +90 του τουρκικού προγράμματος της DW, ένα νέο εγχείρημα της DW σε συνεργασία με το BBC, το France 24 και το Voice of America: https://www.youtube.com/watch?v=hWtbumsgd9o
