Καθώς η Ευρώπη ξεκινά μια ιστορική προσπάθεια ανασυγκρότησης των ενόπλων δυνάμεών της, οι ευρωπαϊκές εταιρείες άμυνας αγωνίζονται να εξασφαλίσουν ένα ζωτικής σημασίας συστατικό για τα υψηλής τεχνολογίας όπλα: τα σπάνια μέταλλα, τα οποία οι πιο ευέλικτοι αμερικανικοί ανταγωνιστές "αρπάζουν" πρώτοι.
Παρά το γεγονός ότι ΗΠΑ και Κίνα έχουν κυρήξει ετήσια εκεχειρία στον εμπορικό πόλεμο για τις σπάνιες γαίες, το Πεκίνο διατηρεί αυστηρούς ελέγχους στις προμήθειες και απαγορεύει τις πωλήσεις σε εταιρείες που παράγουν όπλα.
Αυτό έχει κάνει τα αποθέματα που βρίσκονται ήδη εκτός Κίνας ακόμη πιο πολύτιμα -σύμφωνα με ορισμένες εκτιμήσεις, τα αποθέματα σπάνιων γαιών στην Ευρώπη ενδέχεται να εξαντληθούν σε λίγους μήνες- και έχει παροτρύνει τις αμυντικές εταιρείες να κινηθούν γρήγορα και αδίστακτα για να τα εξασφαλίσουν.
Μέχρι στιγμής, οι αμερικανικές εταιρείες έχουν καταφέρει να ανταπεξέλθουν πολύ καλύτερα σε αυτό το περιβάλλον από την Ευρώπη.
"Αν κοιτάξουμε πόσο χρόνο μας παίρνει κατά μέσο όρο να πουλήσουμε, ας πούμε, έναν τόνο τερβίου σε έναν ευρωπαϊκό εταίρο, μιλάμε για τρεις έως τέσσερις εβδομάδες· με τους Αμερικανούς είναι περισσότερο τρεις έως τέσσερις ημέρες", δήλωσε ο Τιμ Μποργκσούλτε, οικονομικός διευθυντής της Noble Elements, εμπόρου κρίσιμων πρώτων υλών με έδρα το Βερολίνο, όπως μεταδίδει το Bloomberg.
Οι σπάνιες γαίες είναι απαραίτητες για εξαρτήματα άμυνας, όπως προηγμένοι αισθητήρες και κινητήρες ακριβείας, που χρησιμοποιούνται σε όλα τα οχήματα, από φρεγάτες έως μαχητικά αεροσκάφη και στρατιωτικά drones. Οι κατασκευαστές εξαρτημάτων ήδη αισθάνονται την πίεση.
Η μείωση των αποθεμάτων στην Ευρώπη μπορεί να οδηγήσει σε μόλις λίγους μήνες στην επίδραση της παραγωγής, σύμφωνα με πρόσωπο που είναι εξοικειωμένο με το θέμα σε ευρωπαϊκή αμυντική εταιρεία.
Ο Γιαν Γκίσε, ανώτερος διευθυντής για τα σπάνια μέταλλα στην εταιρεία εμπορίας μετάλλων Tradium GmbH με έδρα τη Φρανκφούρτη, δήλωσε ότι οι αμερικανικές εταιρείες άμυνας χρησιμοποιούν το κύρος και τη χρηματοοικονομική τους ισχύ για να εξασφαλίσουν προμήθειες και να τις διοχετεύσουν όσο το δυνατόν πιο κοντά στους προμηθευτές εξαρτημάτων.
Αυτό μπορεί να σημαίνει λιγότερο έλεγχο της συναλλαγής και να καλύπτει ένα μέρος της αλυσίδας εφοδιασμού -ένα είδος προστασίας απέναντι σε αυστηρότερους περιορισμούς από την Κίνα. Επίσης, διασφαλίζει ότι οι προμηθευτές εξαρτημάτων διαθέτουν ό,τι χρειάζονται.
Αντίθετα, οι ευρωπαϊκές εταιρείες άμυνας προσπαθούν να αγοράσουν σπάνιες γαίες απευθείας, χωρίς συντονισμό με τους προμηθευτές και με ελάχιστη κυβερνητική υποστήριξη. Ο Borgschulte είπε ότι οι πελάτες του στον τομέα της άμυνας συχνά δεν γνωρίζουν την ποσότητα και την ποιότητα των σπάνιων γαιών που χρειάζονται και πότε τις χρειάζονται, με αποτέλεσμα να πραγματοποιούν αγορές της τελευταίας στιγμής που δεν ανταποκρίνονται στις απαιτήσεις.
Οι αμερικανικές εταιρείες είναι πιο δημιουργικές στον τρόπο με τον οποίο χρησιμοποιούν τις γνώσεις τους σχετικά με την αλυσίδα εφοδιασμού, δήλωσε ο Γκίσε.
"Οι Αμερικανοί έχουν αίσθηση του επείγοντος, οικονομική δύναμη και ανθρώπους με εξουσίες και εμπειρογνωμοσύνη που λαμβάνουν αποφάσεις, όλα πράγματα που λείπουν από την Ευρώπη", σημείωσε χαρακτηριστικά.
Ένα πρόσωπο που είναι εξοικειωμένο με το θέμα σε μια γερμανική αμυντική εταιρεία δήλωσε ότι οι αμερικανοί ομόλογοί τους ήταν πολύ πιο επιθετικοί στην ευρωπαϊκή αγορά. Η ταχύτητα με την οποία οι Αμερικανοί εντοπίζουν και αγοράζουν σπάνιες γαίες έχει αφήσει την εταιρεία με μικρές μόνο ποσότητες διαθέσιμες σε υψηλές τιμές, δήλωσε το πρόσωπο αυτό.
Τα κινεζικά σπάνια μέταλλα που πωλήθηκαν πριν από τον Απρίλιο του 2025, όταν τέθηκαν σε ισχύ οι περιορισμοί εξαγωγών για την άμυνα, "εξαφανίζονται" γρήγορα. Είναι δύσκολο να ποσοτικοποιηθεί η ποσότητα των σπάνιων γαιών που κυκλοφορεί λόγω του υψηλού ρυθμού ανακύκλωσης.
Δεν υπάρχουν περιορισμοί της ΕΕ σχετικά με το πού μπορούν να πωληθούν ή να αποσταλούν οι σπάνιες γαίες στην Ευρώπη, γεγονός που ανοίγει το δρόμο για την εκροή τους σε άλλες ηπείρους.
Οι ΗΠΑ έχουν δώσει προτεραιότητα στην ανεξαρτητοποίησή τους από τις κινεζικές προμήθειες και έχουν αποκτήσει μερίδιο στην MP Materials Corp., η οποία εκμεταλλεύεται το μοναδικό ορυχείο σπάνιων γαιών στις ΗΠΑ, στην Καλιφόρνια. Το Υπουργείο Άμυνας των ΗΠΑ θα πληρώνει εγγυημένες ελάχιστες τιμές για τις προμήθειες της MP Materials για μια δεκαετία, προστατεύοντας την εταιρεία από ξαφνικές διακυμάνσεις της αγοράς.
Από την πλευρά της, η ΕΕ υιοθέτησε το 2024 τον νόμο για τις κρίσιμες πρώτες ύλες και αυτή την εβδομάδα αναμένεται να ανακοινώσει τις λεπτομέρειες της νέας πρωτοβουλίας RESourceEU. Και οι δύο πρωτοβουλίες έχουν ως στόχο τη μείωση της εξάρτησης από την Κίνα σε ό,τι αφορά τους πόρους, μέσω της ανάπτυξης εγχώριων αλυσίδων εφοδιασμού και της σύναψης συνεργασιών με άλλες χώρες εκτός της ΕΕ για την προμήθεια κρίσιμων ορυκτών. Η γερμανική τράπεζα ανάπτυξης KfW δημιούργησε πριν από ένα χρόνο ένα ταμείο πρώτων υλών ύψους 1 δισ. ευρώ.
Ο Armin Papperger, διευθύνων σύμβουλος της μεγαλύτερης γερμανικής εταιρείας κατασκευής όπλων, Rheinmetall AG, δήλωσε σε τηλεδιάσκεψη για τα οικονομικά αποτελέσματα στις αρχές Νοεμβρίου ότι η εταιρεία διεξάγει εβδομαδιαίες δοκιμές αντοχής των πρώτων υλών. Σημείωσε ότι ο τομέας της αυτοκινητοβιομηχανίας αντιμετώπιζε μεγαλύτερες δυσκολίες από τον μεγαλύτερο τομέα της άμυνας, επειδή χρειαζόταν περισσότερες σπάνιες γαίες.
"Αυτή τη στιγμή διαθέτουμε αποθέματα αξίας δισεκατομμυρίων", δήλωσε ο Papperger κατά τη διάρκεια της τηλεδιάσκεψης, αναφερόμενος σε κρίσιμα υλικά και εξαρτήματα.
Οι μικρότερες εταιρείες συχνά δεν μπορούν να αντέξουν οικονομικά τέτοια μέτρα, και η συγκέντρωση αποθεμάτων σπάνιων γαιών δημιουργεί τον κίνδυνο να μείνουν με ακριβό πλεόνασμα.
Ο Hans Christoph Atzpodien, πρόεδρος της Ομοσπονδίας Γερμανικών Βιομηχανιών Ασφάλειας και Άμυνας, αμφισβήτησε το γεγονός ότι οι ευρωπαϊκές εταιρείες δεν ήταν προετοιμασμένες για τους περιορισμούς της Κίνας στις σπάνιες γαίες. Σημείωσε ότι η επεξεργασία -και όχι η εξόρυξη των ορυκτών- ήταν το κύριο εμπόδιο για τη δημιουργία εγχώριων αποθεμάτων.
"Σπάνιες γαίες βρίσκονται επίσης στην Ευρώπη και ακόμη και στη Γερμανία. Ωστόσο, στο παρελθόν, ήμασταν ευχαριστημένοι να αναθέτουμε την επεξεργασία στην Κίνα, κάτι που δεν είναι πλέον εφικτό", δήλωσε ο Atzpodien σε ανακοίνωση της ένωσης.
Η επεξεργασία σπάνιων γαιών παράγει επικίνδυνα υποπροϊόντα, γεγονός που δυσχεραίνει την απόκτηση κανονιστικής έγκρισης, ενώ πολλές ευρωπαϊκές χώρες δεν διαθέτουν τεχνολογία εξευγενισμού. Σύμφωνα με τον Borgschulte, στη Γαλλία ορισμένες εταιρείες σπάνιων γαιών έχουν προσελκύσει εργαζόμενους που έχουν συνταξιοδοτηθεί, προκειμένου να ανασυγκροτήσουν τη θεσμική γνώση.
Η Γερμανία διαπραγματεύεται μια πιθανή συμφωνία υποβρυχίων με τον Καναδά, η οποία θα μπορούσε να περιλαμβάνει επενδύσεις του Βερολίνου στην εξόρυξη και επεξεργασία εκεί. Ο Καναδάς διαθέτει μερικά από τα μεγαλύτερα αποθέματα σπάνιων γαιών στον κόσμο, τα οποία εκτιμάται από την κυβέρνηση ότι υπερβαίνουν τα 15,2 εκατομμύρια τόνους.
Οι ευρωπαίοι σύμμαχοι πρέπει να συνεργαστούν για να καταστήσουν τις αλυσίδες εφοδιασμού σπάνιων γαιών λιγότερο εξαρτημένες από την Κίνα, δήλωσε ο Thorsten Benner, συνιδρυτής και διευθυντής του Global Public Policy Institute στο Βερολίνο.
"Πρέπει να γίνει ό,τι χρειαστεί -όπως και στην κρίση του ευρώ", είπε.
