Βουλευτές του δεξιού γερμανικού κόμματος Εναλλακτική για τη Γερμανία (AfD) βρέθηκαν την περασμένη εβδομάδα στα πρωτοσέλιδα στη χώρα τους όταν έγινε γνωστό ότι συμμετείχαν σε δεξίωση της Ρεπουμπλικανικής Λέσχης (Republican Club), μια σημαντική συνάντηση δικτύωσης του κόμματος του αμερικανού προέδρου Ντόναλντ Τραμπ.
Δεν είναι οι μόνοι: πολιτικοί από πολλές ευρωπαϊκές χώρες θαυμάζουν ανοιχτά τον πρόεδρο των ΗΠΑ και τις πολιτικές του. Με δεδομένες τις επιθέσεις της κυβέρνησής του στην Ευρωπαϊκή Ένωση, πρόκειται για αντίφαση, αλλά μόνον εκ πρώτης όψεως. Αυτοί οι δεξιοί πολιτικοί συχνά αισθάνονται πιο κοντά στις αυταρχικές τάσεις του Τραμπ, απ' ό,τι σε φιλελεύθερες ή σοσιαλδημοκρατικές κινήσεις στην πατρίδα τους.
Μετά την επανεκλογή του προέδρου Τραμπ το 2024, ένας πυρήνας κορυφαίων ευρωπαίων πολιτικών και μεγάλων δεξιών κομμάτων -ιδιαίτερα από την Ουγγαρία, την Ιταλία, την Ολλανδία, τη Γαλλία, τη Γερμανία, την Ισπανία, την Αυστρία και την Πολωνία- έχουν εκφράσει δημόσια υποστήριξη ή θαυμασμό για τον Τραμπ.
Οι ευρωπαίοι υποστηρικτές του Τραμπ έχουν επίσης ενώσει τις δυνάμεις τους στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο: στην πολιτική ομάδα Πατριώτες για την Ευρώπη, το κόμμα Fidesz της Ουγγαρίας, ο γαλλικός Εθνικός Συναγερμός (RN), η Λέγκα της Ιταλίας, το αυστριακό Κόμμα της Ελευθερίας (FPO), το Vlaams Belang του Βελγίου, το ANO της Τσεχίας, το δανικό Λαϊκό Κόμμα, το ισπανικό VOX και το ολλανδικό Κόμμα της Ελευθερίας (PVV), μεταξύ άλλων, εμφανίζονται ως η παράταξη υπέρ του Τραμπ στο νομοθετικό όργανο της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Αμοιβαίος θαυμασμός
Το συντηρητικό κίνημα των ΗΠΑ δίνει προτεραιότητα στις επαφές με ακροδεξιές ευρωπαϊκές κινήσεις πιο φανερά απ' ό,τι κατά την πρώτη θητεία του Τραμπ, λέει η Νίνα Γιάνκοβιτς, ειδική σε θέματα που αφορούν την παραπληροφόρηση, η οποία είχε εργασθεί στο υπουργείο Εσωτερικής Ασφαλείας υπό τον πρώην πρόεδρο Τζο Μπάιντεν.
"Βλέπαμε κάποια τέτοια πράγματα να συμβαίνουν κάτω από την επιφάνεια", λέει η Γιάνκοβιτς, "αλλά τώρα είναι επίσημη πολιτική".
"Δεν μπορώ να σκεφτώ άλλη φορά που ένας πρόεδρος των ΗΠΑ ήταν πρόθυμος να δηλώσει ανοιχτά κατ' αυτό τον τρόπο τις προτιμήσεις του σε ξένες εκλογές, τουλάχιστον στη σύγχρονη ιστορία", λέει ο Τόμας Καράδερς, διευθυντής του προγράμματος για τη δημοκρατία, τις συγκρούσεις και τη διακυβέρνηση στο Ίδρυμα Κάρνεγκι για τη Διεθνή Ειρήνη.
Γερμανία
Στελέχη της AfD είναι τακτικοί προσκεκλημένοι σε εκδηλώσεις των συντηρητικών στις ΗΠΑ. Η ίδια η επικεφαλής του κόμματος Άλις Βάιντελ δεν επιβεβαίωσε ούτε διέψευσε ότι σχεδιάζει μια επίσκεψη, λέγοντας μόνο ότι έχει δεχθεί "πολλές προσκλήσεις" από την Ουάσινγκτον, οι οποίες αυτή τη στιγμή εξετάζονται.
Η κίνηση MAGA του Τραμπ και η AfD έχουν παρόμοιες προσεγγίσεις σε ό,τι αφορά τη μετανάστευση και τις κοινωνικές πολιτικές και θεωρούν πως δίνουν μάχη εναντίον αυτού που αντιλαμβάνονται ως ηγεμονία της αριστεράς στις δυτικές δημοκρατίες. Ο αντιπρόεδρος του Τραμπ, ο Τζέι Ντι Βανς, και ο πρώην σύμβουλος του προέδρου, το αφεντικό της Tesla Ίλον Μασκ, είχαν ήδη πάρει το μέρος της AfD κατά την προεκλογική εκστρατεία για τις τελευταίες ομοσπονδιακές γερμανικές εκλογές. Ο Βανς έχει κατηγορήσει τη Γερμανία και άλλους ευρωπαίους συμμάχους των ΗΠΑ ότι περιορίζουν την ελευθερία της έκφρασης και περιθωριοποιούν κόμματα όπως η AfD.
Γαλλία
Η κίνηση MAGA (Make America Great Again) του Τραμπ αναπτύσσει σχέσεις με την ακροδεξιά της Γαλλίας στο πλαίσιο της ιδεολογικής επίθεσής της στο εξωτερικό μετά την επιστροφή του στην εξουσία, με τις γαλλικές αρχές να ανησυχούν για την επιρροή που μπορεί να έχει ενόψει σημαντικών εκλογικών αναμετρήσεων.
Ο Εθνικός Συναγερμός (RN) βλέπει πως υπάρχει κοινό έδαφος με τη συντηρητική κίνηση των ΗΠΑ. "Μπορούμε να συναντηθούμε σε θέματα όπως η μάχη κατά της μετανάστευσης και η προστασία των συνόρων" καθώς και στην καταγγελία της "woke" κουλτούρας, λέει ο Λουί Αλιό, ο αντιπρόεδρος του RN.
Ιταλία
Η ιταλική κυβέρνηση, με επικεφαλής την πρωθυπουργό Τζόρτζια Μελόνι, διατηρεί μια ρεαλιστική και ιδεολογικά συμμαχική σχέση με τον Τραμπ, εκμεταλλευόμενη την προσωπική σχέση της μαζί του ώστε να δράσει ως πιθανή "γεφυροποιός" ανάμεσα στις ΗΠΑ και την ΕΕ.
Η Μελόνι ήταν η μόνη ηγέτης από την Ευρώπη που παρευρέθηκε στην ορκωμοσία για τη δεύτερη προεδρική θητεία του Τραμπ τον Ιανουάριο 2025. Το δεξιό κόμμα της Μελόνι "Fratelli d' Italia" (Αδέλφια της Ιταλίας) συμμερίζεται πολλές συντηρητικές απόψεις με τον Τραμπ, περιλαμβανομένων σκληρών θέσεων για τη μετανάστευση, καθώς και τις παραδοσιακές αξίες της οικογένειας και την αντίθεση στη λεγόμενη "woke" κουλτούρα. Εντούτοις η Μελόνι είχε επικρίνει τους αμερικανικούς δασμούς στις εξαγωγές της ΕΕ.
Ουγγαρία
Ο Τραμπ παραχώρησε στον ούγγρο πρωθυπουργό Βίκτορ Ορμπάν εξαίρεση ενός έτους από τις κυρώσεις επειδή αγοράζει ρωσικό πετρέλαιο και αέριο, μετά τη φιλική συνάντηση των δύο στενών δεξιών συμμάχων το Νοέμβριο στο Λευκό Οίκο.
Οι δύο δεξιοί λαϊκιστές έχουν πολλά κοινά από πολιτική σκοπιά. Διατηρούν παρόμοιες θέσεις, ιδιαίτερα στο ζήτημα του πολέμου στην Ουκρανία. Ο Ορμπάν έχει επανειλημμένα εγκωμιάσει τον Τραμπ ως "πρόεδρο της ειρήνης" και υπολογίζει σ' αυτόν για να βάλει τέλος στη σύγκρουση.
Στο μεταξύ ο Τραμπ υποστήριξε ολόψυχα τον Ορμπάν στο ζήτημα της μετανάστευσης, λέγοντας ότι οι ομόλογοί του στην ΕΕ θα πρέπει να του δείξουν περισσότερο σεβασμό.
Πολωνία
Σε επίσκεψή της στην Πολωνία, η Κρίστι Νόεμ, υπουργός Εσωτερικής Ασφαλείας του Τραμπ, είχε υποστηρίξει ανοικτά τον συντηρητικό πρόεδρο Κάρολ Ναβρότσκι ήδη πριν από την εκλογή του, που έγινε με τις εκλογές του Ιουνίου. Ο Τραμπ έδειξε επίσης την υποστήριξή του για τον Ναβρότσκι, ο οποίος διεξήγαγε προεκλογική εκστρατεία με το σύνθημα "Πρώτα η Πολωνία! Πρώτος ο Πολωνικός Λαός!".
Όταν ο Ναβρότσκι επισκέφθηκε το Σεπτέμβριο τον Λευκό Οίκο, ο Τραμπ είπε ότι είναι υπερήφανος που τον υποστήριξε και τον συνεχάρη που κέρδισε τις εκλογές. "Ήταν μια πολύ σκληρή κούρσα, πολύ βρώμικη κούρσα, και τους νίκησε όλους", είπε.
Τσεχική Δημοκρατία
Ο νέος πρωθυπουργός της Τσεχίας Αντρέι Μπάμπις έχει εμφανισθεί πρόσφατα ως ένας "Τραμπικός και ειρηνοποιός", απορρίπτοντας την παροχή στρατιωτικής βοήθειας στην Ουκρανία. Ο Μπάμπις βλέπει με συμπάθεια τις πολιτικές του Τραμπ, αλλά έχει επικρίνει ως "τρελή" τη δασμολογική πολιτική της κυβέρνησης των ΗΠΑ.
Ο επικεφαλής του κόμματος ANO ήταν πρωθυπουργός από το 2017 ως το 2021 και επέστρεψε στην εξουσία με τις βουλευτικές εκλογές του Οκτωβρίου. Το προεκλογικό σύνθημα του Μπάμπις "Ισχυρή Τσεχική Δημοκρατία" αποτελεί άμεση αναφορά στο μότο του Τραμπ "Make America Great Again" ή MAGA.
Ξένες εφημερίδες εμφανίζουν συχνά τον εκ νέου πρωθυπουργό και δισεκατομμυριούχο ως έναν "Τσέχο Τραμπ", επισημαίνοντας ότι έχει παρόμοια συνταγή για να σώσει την Ευρώπη - την αντίθεση στη μετανάστευση και τις πράσινες πολιτικές.
Αυστρία
Το δεξιό κόμμα FPO της Αυστρίας έχει πολλά κοινά με τον Τραμπ στη μετανάστευση, την κυριαρχία και το σκεπτικισμό έναντι της ΕΕ. Ο ηγέτης του κόμματος Χέρμπερτ Κικλ ήταν ένας από τους λίγους ευρωπαίους πολιτικούς που είχαν προσκληθεί στη δεύτερη ορκωμοσία του Τραμπ, αλλά δεν πήγε. Ο Κικλ θεωρεί τον Τραμπ πρότυπο.
Σύμφωνα με δημοσιογραφικές πληροφορίες, η κυβέρνηση των ΗΠΑ θέλει να βγουν η Αυστρία και άλλες τρεις χώρες από την ΕΕ. Σύμφωνα με ρεπορτάζ της πλατφόρμας "Defense One", που επικαλείται ένα μη δημοσιευμένο φερόμενο σχέδιο για τη νέα στρατηγική ασφαλείας των ΗΠΑ, η Αυστρία, η Ουγγαρία, η Ιταλία και η Πολωνία αναφέρονται ως χώρες με τις οποίες οι ΗΠΑ "θα έπρεπε να συνεργασθούν περισσότερο (...) με στόχο να τις τραβήξουν έξω από την Ευρωπαϊκή Ένωση".
Ολλανδία
Ο Γκέερτ Βίλντερς, ο επικεφαλής του λαϊκιστικού Κόμματος για την Ελευθερία (PVV), αποκαλείται μερικές φορές ο "Ολλανδός Τραμπ" - και συμμερίζεται τις απόψεις του προέδρου των ΗΠΑ κατά της μετανάστευσης.
Ισπανία
Το δεξιό ισπανικό κόμμα VOX βλέπει στα μάτια τον Τραμπ σ' ένα φάσμα θεμάτων: προστασία των συνόρων, ευρωσκεπτικισμός και συντηρητικές κονωνικές αξίες. Ο επικεφαλής του κόμματος Σαντιάγο Αμπασκάλ φιλοξένησε στη Μαδρίτη μια εκδήλωση "Make Europe Great Again" μαζί με άλλους ηγέτες της ευρωπαϊκής δεξιάς.
Όμως η επιρροή του Τραμπ εξαπλώνεται πέραν των δεξιών παρυφών της Ευρώπης:
Βουλγαρία
Το Δεκέμβριο, η Σόφια έγινε η πρώτη χώρα μέλος της ΕΕ που διεξήγαγε ένα Στρατηγικό Διάλογο με τις ΗΠΑ υπό τη νέα κυβέρνηση.
Στα τέλη Νοεμβρίου, πολιτικοί ηγέτες σχολίασαν δημόσια τις προσπάθειες του προέδρου Τραμπ να τερματίσει τον πόλεμο στην Ουκρανία. Ο πρώην πρωθυπουργός Μπόικο Μπορίσοφ καλωσόρισε την αμερικανική ειρηνευτική πρωτοβουλία, περιγράφοντάς την ως βάση για περαιτέρω δουλειά, ενώ υπογράμμισε τη σημασία του συντονισμού στους κόλπους της ΕΕ και του ΝΑΤΟ και της συνέχισης της υποστήριξης προς την Ουκρανία.
Ο πρόεδρος Ρούμεν Ράντεφ χαρακτήρισε "λογικό" το ειρηνευτικό σχέδιο του Τραμπ και προειδοποίησε πως η Ευρώπη υπάρχει κίνδυνος να παρατείνει τη σύγκρουση καθυστερώντας τις διαπραγματεύσεις, ενώ επέκρινε τη συνέχιση της χρηματοοικονομικής και στρατιωτικής υποστήριξης της Ουκρανίας.
Σλοβενία
Στη Σλοβενία, την πατρίδα της Πρώτης Κυρίας των ΗΠΑ Μελάνια Τραμπ, δεν υπάρχει κόμμα που να μιμείται ανοικτά και άμεσα τις πολιτικές του Τραμπ.
Τη μεγαλύτερη σχέση με τις πολιτικές του έχει το μεγαλύτερο κόμμα της αντιπολίτευσης, το SDS. Ο πρόεδρός του και πρώην πρωθυπουργός Γιάνεζ Γιάνσα, ο οποίος ελπίζει να επιστρέψει στην εξουσία με τις εκλογές που θα διεξαχθούν την άνοιξη του 2026, ανήκει στον κύκλο των ομοϊδεατών του Ορμπάν. Το SDS υποστηρίζει μια σκληρότερη πολιτική για τη μετανάστευση, την προστασία των εθνικών συνόρων, ενώ επιτίθεται τακτικά στα μέσα ενημέρωσης, τη δικαστική εξουσία και τα δικαιώματα της κοινότητας ΛΟΑΤΚΙ+.
