"Η κτήση ιθαγένειας της Ευρωπαϊκής Ένωσης δεν μπορεί να αποτελεί προϊόν εμπορικής συναλλαγής" επισημαίνει το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης στην καταδικαστική απόφασή του για τη Μάλτα που δημοσιεύθηκε την Τρίτη. Στο Δικαστήριο είχε προσφύγει για τα "χρυσά διαβατήρια" η Ευρωπαϊκή Επιτροπή τον Σεπτέμβριο του 2022. Η Μάλτα επέτρεπε την κτήση ιθαγένειας από ξένους επενδυτές, εφόσον εκείνοι διέθεταν τουλάχιστον 600.000 ευρώ για την ιθαγένεια καθαυτή συν άλλα 700.000 ευρώ για την αγορά ακινήτου στη χώρα.
Μία εξαιρετικά ενδιαφέρουσα πτυχή της υπόθεσης είναι ότι τον Οκτώβριο του 2024 ο Γενικός Εισαγγελέας του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου, Μάικλ Κόλινς, είχε ζητήσει να απορριφθεί η προσφυγή της Κομισιόν, "δικαιώνοντας" την κυβέρνηση της Μάλτας στην εισήγησή του. Κατά κανόνα, για την ακρίβεια περίπου στο 80% των υποθέσεων, οι δικαστές του Λουξεμβούργου ακολουθούν την εισήγηση του Γενικού Εισαγγελέα. Ωστόσο, στη συγκεκριμένη περίπτωση αυτό δεν συνέβη.
"Αρμόδιο το κράτος" αλλά…
Σύμφωνα με τους δικαστές, "μολονότι ο καθορισμός των προϋποθέσεων χορήγησης και απώλειας της ιθαγένειας εμπίπτει στην αρμοδιότητα των κρατών-μελών" η αρμοδιότητα αυτή πρέπει να ασκείται κατά τέτοιον τρόπο, ώστε να τηρείται το δίκαιο της Ένωσης. Η χορήγηση ιθαγένειας βασίζεται σε μία "σχέση αλληλεγγύης, πίστης και αμοιβαιότητας δικαιωμάτων και υποχρεώσεων μεταξύ του κράτους-μέλους και των πολιτών του" και αυτή η αρχή παραβιάζεται όταν η ιθαγένεια παραχωρείται ως αντάλλαγμα για "επενδύσεις ή πληρωμές". Πρόκειται για μία "εμπορευματοποίηση" της ιδιότητας του πολίτη, που δεν συνάδει με την αντίληψη της ιθαγένειας της Ένωσης, όπως αυτή ορίζεται στις Συνθήκες, αναφέρει το Δικαστήριο στην ετυμηγορία του.
Σε μία πρώτη εκτίμηση, θα λέγαμε ότι αυτή η απόφαση αντικρούει για μία ακόμη φορά, με εμφατικό τρόπο μάλιστα, την αντίληψη που επικρατεί σε ορισμένους θιασώτες της "εθνικής κυριαρχίας" ότι ένα κράτος-μέλος δεν μπορεί να ελέγχεται νομικά με βάση το κοινοτικό δίκαιο για ζητήματα που εμπίπτουν στην αποκλειστική αρμοδιότητά του. Άλλωστε, το 2019, λίγο πριν η Κομισιόν εκκινήσει τη νομική διαδικασία εναντίον της Μάλτας, η Επίτροπος Δικαιοσύνης, Βέρα Γιούροβα, είχε τονίσει ότι "όταν ένα κράτος-μέλος πουλάει την ιθαγένειά του, πουλάει ταυτόχρονα και την ευρωπαϊκή ιθαγένεια, δηλαδή πουλάει κάτι που δεν του ανήκει".
