Του Κώστα Ράπτη
Η JPMorgan Chase, η μεγαλύτερη τράπεζα στις Ηνωμένες Πολιτείες, διαθέτει έναν οργανισμό συμβουλευτικής για τις παγκόσμιες τάσεις που ονομάζεται Center for Geopolitics.
Τον Μάιο, το Κέντρο δημοσίευσε μια σύντομη μελέτη με τίτλο "Το Τέλος του Παιχνιδιού Ρωσίας-Ουκρανίας και το Μέλλον της Ευρώπης”. Οι συγγραφείς, ο Derek Chollet, διευθύνων σύμβουλος και επικεφαλής του Κέντρου, και η Lisa Sawyer, εκτελεστική διευθύντρια γεωπολιτικής, υπηρέτησαν υπό τον Τζο Μπάιντεν στο υπουργείο Άμυνας και στο υπουργείο Εξωτερικών των ΗΠΑ, είναι επιβεβαιωμένα ατλαντιστές και έχουν φιλελεύθερες απόψεις.
Ενώ η μελέτη τους έλαβε ελάχιστη προσοχή στις Ηνωμένες Πολιτείες, φέρεται να λήφθηκε πολύ σοβαρά υπόψη από την ηγεσία της Ουκρανίας. Τα "σενάρια” που περιγράφονται στη μελέτη συζητήθηκαν σε πρόσφατη συνέντευξη με τον Κίριλ Μπουντάνοφ, επικεφαλής της Κεντρικής Διεύθυνσης Πληροφοριών (GUR) της Ουκρανίας στο Υπουργείο Άμυνας.
Ο Μπουντάνοφ θεωρείται ένας από τους πιο σκληρούς και έξυπνους ιθύνοντες της Ουκρανίας και η υπηρεσία του φέρεται να έχει πραγματοποιήσει δολοφονίες και βομβιστικές επιθέσεις στη Ρωσία και αλλού.
Η μελέτη "προέβλεψε” ότι κάποιο είδος συμφωνίας μεταξύ Ουκρανίας και Ρωσίας θα είχε επιτευχθεί μέχρι το τέλος του δεύτερου τριμήνου του 2025. Αυτή η πρόβλεψη ήταν, φυσικά, λανθασμένη. Ακόμα και έτσι, η μελέτη προσέφερε τέσσερις "πιθανές εκβάσεις”, ποσοτικοποιώντας μάλιστα την πιθανότητα υλοποίησης της καθεμιάς.
Η βέλτιστη έκβαση ονομάζεται "μοντέλο Νότιας Κορέας”, με πιθανότητα υιοθέτησης 15%, κατά τους συγγραφείς. Το δεύτερο σενάριο ονομάζεται "Ισραήλ”, για το οποίο οι συγγραφείς δίνουν 20% πιθανότητα επιτυχίας. Το τρίτο αποτέλεσμα ονομάζεται "Γεωργία” και, σύμφωνα με τους συγγραφείς, έχει 50% πιθανότητα υλοποίησης. Τέλος, υπάρχει το τέταρτο και χειρότερο αποτέλεσμα, το οποίο οι συγγραφείς ονόμασαν "Λευκορωσία”.
Το σενάριο Νότιας Κορέας δεν προβλέπει την επιστροφή της Ουκρανίας σε κανένα από τα εδάφη της που βρίσκονται υπό ρωσικό έλεγχο. Ωστόσο, το μοντέλο της Νότιας Κορέας προβλέπει την παρουσία μιας ευρωπαϊκής στρατιωτικής δύναμης με την υποστήριξη μιας αμερικανικής εγγύησης ασφάλειας. Σε αυτή την περίπτωση, η Ουκρανία διατηρεί το 80% του εδάφους της και εξασφαλίζει σταθερότητα. Πιθανότατα μάλιστα τα 300 δισ. δολάρια των παγωμένων ρωσικών περιουσιακών στοιχείων να χρησιμοποιηθούν για την μεταπολεμική ανοικοδόμηση, παραπέμποντας στην οικονομική άνθηση της Νότιας Κορέας.
Το σενάριο αυτό είναι απίθανο να γίνει αποδεκτό από τη Ρωσία επειδή θα διατηρούσε δυνάμεις του ΝΑΤΟ στην Ουκρανία, θα κατέσχετε τα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία και δεν προβλέπει κάτι για τις δυτικές κυρώσεις. Αφήνει επίσης το πραγματικό εδαφικό ζήτημα άλυτο, πράγμα που σημαίνει ότι η Ουκρανία δεν θα αναγκαστεί να αποδεχτεί την απώλεια εδαφών από τη Ρωσία. Συνεπώς, ο πόλεμος θα μπορούσε να ξαναρχίσει οποιαδήποτε στιγμή και να μετατραπεί γρήγορα σε πόλεμο στην Ευρώπη, όχι μόνο στην Ουκρανία.
Το δεύτερο σενάριο που ονομάζεται "Ισραήλ”, δεν θα περιλάμβανε την παρουσία στρατευμάτων σε ουκρανικό έδαφος και έχει 20% πιθανότητα υιοθέτησης από τα εμπόλεμα μέρη. Αυτή η επιλογή, δεν προσφέρει τίποτα στη Ρωσία και αναγνωρίζει ότι "ο πόλεμος θα είναι πάντα στο κατώφλι της Ουκρανίας”.
Οι συγγραφείς υποστηρίζουν ότι ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν ίσως θα συμφωνούσε με το σενάριο, εάν αυτό περιλάμβανε την άρση των κυρώσεων. Αλλά δεν θα ωφελήσει την Ουκρανία εκτός εάν περιλαμβάνει πραγματικές εγγυήσεις, συμπεριλαμβανομένων των προμηθειών όπλων, της παροχής ρευστότητας για την κυβέρνηση και κάποιας ενσωμάτωσης στην οικονομία της Ευρώπης.
Είναι αδύνατο για τις ΗΠΑ να δώσουν οικονομικές εγγυήσεις χωρίς συνθήκη με την Ουκρανία και έγκριση του Κογκρέσου, η οποία χρειάζεται πλειοψηφία δύο τρίτων. Σε αυτό το πλαίσιο, αξίζει να σημειωθεί ότι το Ισραήλ δεν έχει γραπτές αμερικανικές εγγυήσεις και η βοήθεια προς το Ισραήλ απαιτεί ετήσια έγκριση από το Κογκρέσο.
Το τρίτο σενάριο ονομάζεται "Γεωργία”, και σύμφωνα με τους συντάκτες της έκθεσης έχει 50% πιθανότητες υιοθέτησης. Αυτό το σενάριο αποκλείει τα ξένα στρατεύματα και άλλες εγγυήσεις ασφάλειας. Θα μπορούσε ενδεχομένως να περιλαμβάνει ένα πακέτο βοήθειας για την ανασυγκρότηση, αλλά όχι τη χρήση παγωμένων ρωσικών περιουσιακών στοιχείων για τον σκοπό αυτό.
Σύμφωνα με το σενάριο, η Ουκρανία δεν θα ενσωματωθεί ούτε στην Ευρωπαϊκή Ένωση ούτε στο ΝΑΤΟ. Οι συντάκτες πιστεύουν ότι εάν το σενάριο αυτό επικρατήσει, η Ουκρανία θα παρασυρθεί αναπόφευκτα στη ρωσική τροχιά για εμπορικούς και άλλους λόγους.
Οι συντάκτες υποστηρίζουν ότι "οι περιορισμοί στο στρατιωτικό μέγεθος, που θα αποτελούσαν μέρος μιας διαπραγματευμένης διευθέτησης, θα μπορούσαν να καταπνίξουν πρόωρα τους δυναμικούς τομείς άμυνας και τεχνολογίας της Ουκρανίας, σβήνοντας μια πιθανή μηχανή ανάπτυξης μετά τον πόλεμο”.
Πριν από τον πόλεμο, η Ουκρανία είχε έναν ακμαίο και σχετικά χαμηλού κόστους τεχνολογικό τομέα, ιδίως στην ανάπτυξη λογισμικού. Ευρωπαϊκές και ισραηλινές εταιρείες είχαν αναθέσει σε υπεργολάβους τον τεχνολογικό τομέα της Ουκρανίας.
Ωστόσο, δεν υπάρχει λόγος για τον οποίο ο στρατιωτικός τομέας είναι η μόνη πιθανή οδός για την απασχόληση υψηλής τεχνολογίας για την Ουκρανία. Πράγματι, ο εμπορικός τομέας γενικά πληρώνει καλύτερα και συχνά είναι πιο δυναμικός από τα στρατιωτικά έργα. Επιπλέον, ορισμένες από τις δεξιότητες που αναπτύσσονται σε στρατιωτικά έργα, συμπεριλαμβανομένης της τεχνητής νοημοσύνης, εκτιμώνται ιδιαίτερα στις μέρες μας και αναζητούνται στις παγκόσμιες αγορές.
Για να λειτουργήσει το αποτέλεσμα της Γεωργίας, θα χρειαστούν σκληρές συμφωνίες για τα εδάφη, τα σύνορα, το εμπόριο και τα σχετικά ζητήματα, μαζί με την άρση των κυρώσεων και άλλα μέτρα οικοδόμησης εμπιστοσύνης και για τις δύο πλευρές. Θα πρέπει επίσης να περιλαμβάνει ένα βήμα πίσω από το ΝΑΤΟ, κάτι που θα είναι δύσκολο να χωνέψουν οι ιδεολογικά αφοσιωμένοι Ευρωπαίοι.
Όπως και στο πρώτο σενάριο της "Νότιας Κορέας”, οι συντάκτες της έκθεσης αποδίδουν στο σενάριο της "Λευκορωσίας”, που προϋποθέτει πλήρη συνθηκολόγηση, πιθανότητα 15%.
Όπως σχολίασε ο Μπουντάνοφ στη συνέντευξή του, υπάρχουν πολλά άλλα σενάρια εκτός από τα τέσσερα που θέτει η έκθεση της JPMorgan. Ωστόσο, το πιο ενδιαφέρον μέρος της έκθεσης είναι η έντονη εστίασή της στο σενάριο της "Γεωργίας”.
Είναι ένας άλλος τρόπος να πούμε, χωρίς να το λέμε, ότι οι Ρώσοι κερδίζουν και αυτό είναι πιθανώς το καλύτερο που μπορεί να ελπίζει κανείς υπό τις παρούσες συνθήκες, σχολιάζει ο Στίβεν Μπράιεν, πρώην υφυπουργός Άμυνας των ΗΠΑ, νυν αρθρογράφος των Asia Times, εν αναμονή και της νέας επίσκεψης του Αμερικανού προεδρικού απεσταλμένου Στιβ Ουίτκοφ στη Μόσχα.
