Το μήνυμα δεν θα μπορούσε να είναι πιο σαφές. Στο έγγραφο για τη νέα Εθνική Στρατηγική Ασφαλείας, που υπεγράφη από τον πρόεδρο Τραμπ, ο Λευκός Οίκος ανέφερε ότι η Ευρώπη κινδυνεύει να "εξαλειφθεί" εάν δεν αλλάξει την κουλτούρα και την πολιτική της.
Για τον Κιρ Στάρμερ, πρωθυπουργό της Βρετανίας, τον Εμανουέλ Μακρόν, πρόεδρο της Γαλλίας και τον Φρίντριχ Μερτς, καγκελάριο της Γερμανίας, ο χρονισμός της νέας αυτής επίθεσης από τον κύριο σύμμαχο της — πουβρίσκεται στο ίδιο πνεύμα με την περιβόητη ομιλία του Αντιπροέδρου Τζει Ντι Βανς στο Μόναχο τον Φεβρουάριο — ήταν αποκαλυπτική. Ήρθε ακριβώς τη στιγμή που ο πόλεμος της Ρωσίας στην Ουκρανία μπαίνει στην εν δυνάμει καθοριστική φάση τους.
Οι Ευρωπαίοι ηγέτες διακατέχονται από βαθιά ανησυχία για τις προσπάθειες των ΗΠΑ να συνάψουν μια συμφωνία που συνέταξαν από κοινού με τη Ρωσία και μπορεί να αποτελέσει σε μια de facto υποχώρηση της Δύσης. Το ειρηνευτικό σχέδιο Τραμπ έχει κλονίσει την εμπιστοσύνη προς την κυβέρνηση Τραμπ και έχει προκαλέσει υπαρξιακά ερωτήματα: η διατλαντική συμμαχία καταρρέει — μπορεί η Ευρώπη να υπερασπιστεί τον εαυτό της;
Οι Ευρωπαίοι διπλωμάτες συχνά συγκρίνουν τη διαχείριση του ουκρανικού από τον Τραμπ με το τρενάκι του λούνα παρκ. Αυτή τη στιγμή, βρίσκονται σε μια ιδιαίτερα απότομη πτώση.
Ο Στάρμερ είχε δηλώσει στο Bloomberg τον Οκτώβριο ότι οι σύμμαχοι του Κιέβου ήλπιζαν η Ουκρανία να βρεθεί σε "καλύτερη θέση". Πίστευαν ότι είχαν αφήσει πίσω τη σκηνή με τις φωνές στο Οβάλ Γραφείο μεταξύ Τραμπ και Ζελένσκι και τη σύνοδο κορυφής στην Αλάσκα με τον Βλαντίμιρ Πούτιν. Οι ΗΠΑ έδειχναν τότε να υιοθετούν πιο σκληρή στάση απέναντι στη Μόσχα, επιβάλλοντας κυρώσεις σε μεγάλες ρωσικές ενεργειακές εταιρείες.
Εάν το Κίεβο μπορούσε να στηριχθεί στρατιωτικά και οικονομικά κατά τη διάρκεια του χειμώνα, οι υποστηρικτές της Ουκρανίας θεωρούσαν ότι τα οικονομικά προβλήματα της Ρωσίας θα επιδεινώνονταν τον επόμενο χρόνο και ο Βλ. Πούτιν θα έχανε έτσι τη διαπραγματευτική του ισχύ.
Ωστόσο, οι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι πάντα αντιλαμβάνονταν ότι θα ήτα δυνατό να υπάρξουν κι άλλες ανατροπές. Τον περασμένο μήνα, μία πράγματι ήρθε. Ένα νέο αμερικανο-ρωσικό σχέδιο ειρήνης εμφανίστηκε, αναγκάζοντάς τους για άλλη μια φορά να υιοθετήσουν τη στρατηγική του να καλωσορίσουν δημόσια την αμερικανική προσπάθεια ενώ στην πραγματικότητα θα περίμεναν τον τορπιλισμό της από τον Πούτιν.
Αυτή η προσέγγιση όμως τώρα δοκιμάζει τα όριά της. Και δεν είναι σαφές αν η Ευρώπη έχει σχέδιο Β.
Η αποκάλυψη του Bloomberg ότι ο Αμερικανός απεσταλμένος Στιβ Γουίτκοφ είχε συμβουλεύσει τη Ρωσία για το πώς να παρουσιάσει το σχέδιο στον Τραμπ έκανε πολλούς στην Ευρώπη να χάσουν την εμπιστοσύνη τους στους διαπραγματευτές του προέδρου. Ο Μακρόν εξέφρασε την ανησυχία αυτή σε τηλεδιάσκεψη Ευρωπαίων ηγετών, προειδοποιώντας ότι οι ΗΠΑ ίσως ετοιμάζονται να "προδώσουν" την Ουκρανία, σύμφωνα με το Der Spiegel. Ο Μερτς φέρεται να κατηγόρησε τους Αμερικανούς ότι "παίζουν παιχνίδια".
Εν τω μεταξύ, στο έγγραφό του για τη νέα Εθνική Στρατηγική Ασφαλείας, ο Λευκός Οίκος αναφέρει ότι οι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι "έχουν μη ρεαλιστικές προσδοκίες για τον πόλεμο" και ελεεινολογεί το ότι η Ευρώπη πάσχει από "έλλειψη αυτοπεποίθησης" — πιο εμφανής στη σχέση της με τη Ρωσία.
Για το Ηνωμένο Βασίλειο, η πρόκληση είναι ιδιαίτερα έντονη: ο Στάρμερ έχει επιχειρήσει να αναδείξει τη Βρετανία ως τον κορυφαίο σύμμαχο της Ουκρανίας και το ευρωπαϊκό κράτος που βρίσκεται πιο κοντά στις ΗΠΑ. Η μοναδική φύση της πολύ στενής στρατιωτικής και πληροφοριακής συνεργασίας ΗΠΑ - Βρετανίας καθιστά για το Λονδίνο αδιανόητη οποιαδήποτε ρήξη στη λεγόμενη "ειδική σχέση".
Γι' αυτό εν μέρει το Ηνωμένο Βασίλειο θεωρεί ότι διαχειρίζεται τις κινήσεις του Τραμπ πιο ψύχραιμα από ορισμένες Ευρωπαϊκές χώρες. Βρετανοί αξιωματούχοι σημειώνουν ότι φήμες περί επικείμενης συμφωνίας αποδείχθηκαν αβάσιμες, ότι ο Πούτιν φάνηκε να απορρίπτει τις αμερικανικές προτάσεις σε συνάντηση με Αμερικανούς απεσταλμένους αυτή την εβδομάδα και ότι το σχέδιο φαίνεται να έχει τροποποιηθεί ελαφρώς υπέρ της Ουκρανίας.
Ωστόσο, οι Ευρωπαίοι βλέπουν πιθανώς διαφορετικές δυναμικές αυτή τη φορά. Κορυφαίοι διπλωμάτες αναφέρουν ότι η επικοινωνία με τις ΗΠΑ και την Ουκρανία δεν ήταν εύκολη το τελευταίο διάστημα. Επίσης δηλώνουν ς όλο και πιο προετοιμασμένοι για το ενδεχόμενο ο Τραμπ να αποχωρήσει εάν δεν μπορέσει να εξασφαλίσει μια συμφωνία.
"Ο κίνδυνος παραμένει ότι οι ΗΠΑ θα εγκαταλείψουν το ουκρανικό και θα το αφήσουν στους Ευρωπαίους να το διαχειριστούν", είπε ο Τζον Φόρμαν, πρώην Βρετανός στρατιωτικός ακόλουθος στη Μόσχα και το Κίεβο. "Δηλώσεις όπως ‘ώμο με ώμο όσο χρειαστεί’ δεν αποτελούν στρατηγική. Με τις ΗΠΑ εκτός, η Ευρώπη θα πρέπει να αποφασίσει αν μπορεί να συνεχίσει να στηρίζει την Ουκρανία στρατιωτικά και οικονομικά."
Παράλληλα, ο Ζελένσκι είναι ιδαίτερα πιεσμένος τόσο από τις ΗΠΑ όσο και από το σκάνδαλο διαφθοράς που έχει οδηγήσει σε αλλαγές στην κορυφή της κυβέρνησής του, ενδεχομένως αποδυναμώνοντας την ικανότητα του Κιέβου να αντισταθεί σε μια κακή συμφωνία, σύμφωνα με έναν αξιωματούχο.
Παραμένει επίσης ασαφές αν η Ευρώπη θα καταφέρει να παρουσιάσει ένα βιώσιμο σχέδιο για τη συνέχιση της χρηματοδότησης της υποστήριξης προς την Ουκρανία. Η πρόταση να χρησιμοποιηθούν τα παγωμένα περιουσιακά στοιχεία της ρωσικής κεντρικής τράπεζας για τη χρηματοδότηση του Κιέβου παραμένει σε εκκρεμότητα, λόγω της άρνησης του Βελγίου και της αντίθεσης των ΗΠΑ.
Πρωταρχικός στόχος της Ευρώπης είναι να αποφύγει μια κατάσταση όπου ένας εξαντλημένος Ζελένσκι εξαναγκαστεί από τις ΗΠΑ να αποσύρει τα ουκρανικά στρατεύματα από το Ντονμπάς και να συμφωνήσει σε μια λύση χωρίς σοβαρές αμερικανικές εγγυήσεις ασφαλείας. Ευρωπαίοι αξιωματούχοι λένε ότι αυτή δεν θα αποτελούσε μια δίκαιη ειρήνη και θα ενθάρρυνε έναν μελλοντικό, ευρύτερο πόλεμο με τη Ρωσία. Αντιπροσωπείες των Ευρωπαίων θα επισκεφθούν τις ΗΠΑ τις επόμενες ημέρες για να συζητήσουν την εξέλιξη των συνομιλιών.
Η Ευρώπη — και ιδιαίτερα το Ηνωμένο Βασίλειο — εξακολουθεί να ελπίζει ότι ο Τραμπ θα επιστρέψει στις θέσεις που είχε υιοθετήσει τον Οκτώβριο, θα θεωρήσει ότι ο Πούτιν είναι ο παράγοντας που μπλοκάρει την ειρήνη και θα αυξήσει την πίεση στην ρωσική οικονομία. Αλλά οι ηγέτες είναι επίσης προσεκτικοί: δεν αποκλείουν ο Τραμπ να αποσύρει την υποστήριξή του στην Ουκρανία εάν δεν μπορέσει να εξασφαλίσει συμφωνία.
Υπάρχουν διάφορες εκδοχές για το πώς θα μπορούσε να μοιάζει αυτό, σύμφωνα με έναν Δυτικοευρωπαίο αξιωματούχο. Το χειρότερο σενάριο θα ήταν οι ΗΠΑ να άρουν τις πιέσεις προς τη Ρωσία, να μπλοκάρουν τη χρήση αμερικανικών όπλων από την Ουκρανία και να σταματήσουν την ανταλλαγή πληροφοριών με το Κίεβο, αφήνοντας την Ευρώπη πραγματικά μόνη της. Μια λιγότερο κακή εκδοχή θα ήταν ο Τραμπ να δηλώσει ότι πλέον αυτός είναι "ο πόλεμος της Ευρώπης", αλλά να συνεχίσει τις πωλήσεις όπλων στο ΝΑΤΟ προς χρήση από την Ουκρανία και να διατηρήσει τη συνεργασία των υπηρεσιών πληροφοριών.
Ο Στάρμερ, ο Μακρόν και ο Μερτς θεωρούν ότι ο κύριος στόχος τους είναι να αποτρέψουν μια ρήξη μεταξύ ΗΠΑ και Ευρώπης, κάτι που θεωρούν βασικό στόχο της ρωσικής στρατηγικής. Ο στόχος αυτός αποκαλύπτει επίσης τη συνεχιζόμενη εξάρτηση της Ευρώπης από την Αμερική.
"Η Ευρώπη έχει συνηθίσει την αμερικανική "ασπίαδα ασφαλείας”, έχει υποεπενδύσει για χρόνια, αγνόησε τα σημάδια αποδέσμευσης των ΗΠΑ και δεν προετοιμάστηκε επαρκώς", είπε ο Φόρμαν. "Οι συνέπειες αυτής της στρατηγικής κακής εκτίμησης είναι πλέον σαφείς".
Οι τρεις Ευρωπαίοι ηγέτες αντιμετωπίζουν εσωτερικούς αντιπάλους στα δεξιά τους, οι οποίοι έχουν τη στήριξη εθνικιστών αξιωματούχωνς του Τραμπ όπως ο Βανς. Το έγγραφο περί της νές Εθνικής Στρατηγικής Ασφαλείας των ΗΠΑ υπαινίσσεται την ανάγκη πολιτικών αλλαγών στην Ευρώπη ώστε να "επανεγκατασταθούν οι συνθήκες στρατηγικής σταθερότητας στην ευρασιατική ήπειρο και να περιοριστεί ο κίνδυνος σύγκρουσης μεταξύ Ρωσίας και ευρωπαϊκών κρατών".
Ωστόσο, το ίδιο έγγραφο καταδεικνύει ότι οι ΗΠΑ θα συνεχίσουν να εμπλέκονται στην Ευρώπη. "Όχι μόνο δεν μπορούμε να "ξεγράψουμε” την Ευρώπη, αλλά κάτι τέτοιο θα ήταν και αυτοκαταστροφικό", ανέφερε.
